Agnieszka Teterycz-Puzio "Zamachy na Piastów" - recenzja

K

siążka, którą dziś recenzuję, nie dotyczy co prawda bezpośrednio Wielkopolski, ale znajdują się tam wątki znane z dziejów naszego regionu. „Zamachy na Piastów”, to kolejna pozycja wydana niedawno przez Wydawnictwo Poznańskie. Zapraszam najpierw do zapoznania się z recenzją, a później z samą książką.

 

Autorka omawianej dziś książki, prof. dr hab. Agnieszka Teterycz-Puzio, wykładowca Akademii Pomorskiej w Słupsku, znana jest z pewnością wszystkim miłośnikom historii Polski średniowiecznej. Jest ona bowiem autorką biografii kilku książąt z dynastii Piastów, m.in.: Henryka Sandomierskiego, Konrada I Mazowieckiego i Bolesława II Mazowieckiego. Ponadto, spod jej pióra wyszła też praca o genezie województwa sandomierskiego w średniowieczu, a ostatnio napisała książkę o polskich krzyżowcach i oczywiście omawianą dziś publikację „Zamachy na Piastów”.

Książka Agnieszki Teterycz-Puzio, choć na pierwszy rzut oka wydaje się być pozycją lekką, łatwą i przyjemną, a nawet zawierającą w sobie pewien posmak sensacji, jest w rzeczywistości solidną pracą popularno-naukową. Autorka poważnie podeszła do tematu i na zamierzała gonić za sensacją, powtarzając plotki zamieszczone w kronikach średniowiecznych, ale solidnie je zweryfikowała. Pod pojęciem „zamach” autorka rozumie wszelkie działania zmierzające do siłowego przejęcia władzy przez jednostkę lub grupę ludzi, bądź też jako bezpośrednie działanie zmierzające do odebrania panującemu życia lub wolności osobistej. Jak sama napisała we wstępie: Bohaterami książki są wybrani władcy z dynastii Piastów, których życie zakończyło się w wyniku działania osób trzecich. Od razu jednak zaznaczę, że nie wszyscy książęta, o których pisze uczona z Słupska, umierali gwałtowną śmiercią. Niektórzy padli ofiarą porwania dokonanego przez innych książąt, z reguły w celu wymuszenia określonych roszczeń. W końcu porwanie i uwięzienie panującego to też rodzaj zamachu. 

Książka podzielona została na sześć rozdziałów. W pierwszym autorka, w wielkim skrócie, zaprezentowała zamachy z panujących w wybranych krajach europejskich w średniowieczu. Drugi rozdział to zamachy na Piastów w okresie wczesnośredniowiecznym, od początków państwowości polskiej do czasów Bolesława Krzywoustego. Trzeci rozdział traktuje o zamachach na książąt piastowskich w okresie rozbicia dzielnicowego. Rozdział czwarty poświęcony został w całości dwóm najgłośniejszym sprawom kryminalnym średniowiecznej Polski, czyli zabójstwu księcia Leszka Białego podczas zjazdu w Gąsawie w 1227 oraz porwaniu i zabójstwu króla Przemysła II w Rogoźnie w 1296 r. W piątym rozdziale zaprezentowano zamachy na książąt piastowskich w XIV i XV wieku, władających w dzielnicach, które nie weszły w skład zjednoczonego państwa polskiego, a więc na Śląsku i Mazowszu. Ostatni rozdział, to omówienie stosunków na linii władcy-poddani. Autorka przedstawiła w nim sytuacje, w których to władca dokonywał zamachów na dostojników państwowych i to zarówno duchownych, jak i świeckich, których podejrzewał o zdradę lub inne, niecne uczynki.

Jak już wspomniałem powyżej, Agnieszka Teterycz-Puzio napisała solidną, opartą na źródłach pracę popularno-naukową. Każdy omawiany przez nią przypadek został poddany weryfikacji w oparciu o krytyczną analizę wszystkich zachowanych źródeł i wiedzę pozaźródłową. Czyni to z iście detektywistycznym zacięciem. Nie zawsze potrafi odpowiedzieć na pytanie, kto stał za takim a takim zamachem lub czy gwałtowna śmierć księcia, na przykład podczas uczty, była wynikiem otrucia, czy wynikała z przyczyn naturalnych, jak choćby zawału serca. Mimo popularno-naukowego charakteru, książka została wyposażona w przypisy, zamieszczone na końcu książki oraz w obszerną bibliografię. Dodatkowym atutem książki są ryciny.

Fot. autor.

Książka „Zamachy na Piastów” to bardzo cenna pozycja, dzięki której możemy spojrzeć na dynastię Piastów z innej perspektywy. Praca jest godna polecenia i z pewnością zainteresuje zarówno zawodowych historyków, jak i miłośników historii, bez względu na wiek. Książka jest napisana przystępnym językiem, bez naukowego zadęcia, który często irytuje czytelników nie będących absolwentami studiów historycznych. Szczerzę ją wszystkim polecam.

Autor: Agnieszka Teterycz-Puzio

Tytuł: „Zamachy na Piastów”

Wydawnictwo: Poznańskie

Oprawa: miękka

Rok wydania: 2019

Wydanie: pierwsze

ISBN: 978-83-66278-02-8

Liczba stron: 334.