Krótka historia Wildy

Wilda, to jedna z najbardziej znanych i charakterystycznych dzielnic miasta. Po raz pierwszy pojawiła się w dokumentach archiwalnych w 1235 roku i nazywała się wówczas Wierzbice, najprawdopodobniej od nazwiska pierwszego właściciela – Wierzby, lub Wierzbięty. W dokumentach lokacyjnych miasta Poznania z 1253 roku funkcjonują dwie wsie o tej nazwie: Górna (dzisiejsza Górna Wilda) i Dolna (dzisiejsza Dolna Wilda). Stało się to za sprawa traktu handlowego na Wrocław, który podzielił osadę. Począwszy od XV wieku w Wierzbicach istniał folwark, który pod koniec XV wieku kupił bogaty kupiec i rajca miejski, nijaki Mikołaj Wilda, od nazwiska którego obecna dzielnica wzięła swoją nazwę. Warto przyjrzeć się bliżej temu człowiekowi, gdyż była to ważna i interesująca postać.

Rynek Wildecki. Stan obecny. Źródło: Wikimedia.

Mikołaj Wilda pochodził z Norymbergi. Przybył do Polski jako agent handlowy jednej z tamtejszych spółek kupieckich. Występował także jako bankier. Nie znamy daty jego urodzin. W latach pięćdziesiątych XV
wieku, osiedlił się w Poznaniu. W 1454 roku obalono w Poznaniu radę i ławę miejską (wydarzenie to zostanie opisane w innym terminie), a Wilda wszedł w skład nowo wybranej ławy. Świadczy to o jego wpływach w mieście. W 1459 zasiadł w radzie, a dwukrotnie, w latach 1461 i 1481 sprawował funkcję burmistrza. Łącznie we władzach miejskich zasiadał w 25 rocznych kadencjach. Zajął się kupiectwem i doszedł dzięki temu do znacznego majątku. Utrzymywał kontakty handlowe z kupcami z  Wilna, Wrocławia, Berlina, Frankfurtu nad Menem i Norymbergi. Ponadto dalej trudnił się bankierstwem, obracając sumami, powierzonymi mu przez okoliczną szlachtę. Miał też kram i kilka kamienic w mieście, oraz młyn przy bramie Wielkiej. W latach 1469 – 1479 dzierżawił miejską wieś Luboń, oraz wszedł w posiadanie wspomnianego i interesującego nas folwarku w Wierzbicach, który wkrótce nazwano folwarkiem wildzinym, wildzkim, lub po prostu Wildą. Mikołaj zmarł około roku 1495. Jego syn Jakub, sprzedał w 1529 roku wieś miastu.

Folwark wildecki należał do najbogatszych i najbardziej dochodowych majątków miejskich. Uprawiano w nim pszenicę i hodowano konie. Stał też tutaj drewniany dwór, obszerne zabudowania gospodarcze, mielcuch (słodownia), karczma, ogród i sad. Jako ciekawostkę podam, że stała tam też a w latach 1571 - 1769, murowana szubienica miejska, na której wieszano skazańców. 

Wieś Wilda. Widok obecnego Rynku Wildeckiego z 1890 roku. Źródło: Wikimedia.

W początkach XVIII wojny i klęski żywiołowe, doprowadziły do niemal całkowitego wyludnienia Wildy. W 1747 roku władze miejskie postanowiły ściągnąć tam i osiedlić osadników z okolic Bambergu, zwanych w Poznaniu Bambrami. Od 1823 roku na mocy postanowień władz pruskich, ziemia na której gospodarowali, stała się ich własnością. Funkcjonowały tam dwie gminy wiejskie: Dolna i Górna Wilda, połączone w 1888 roku w jedną jednostkę administracyjną.

Od lat osiemdziesiątych XIX wieku Wilda nabierała coraz bardziej miejskiego charakteru. Powstawały nowe fabryki, lokowane wzdłuż obecnych ulic: Przemysłowej i 28 Czerwca 1956 roku. Bardzo szybko nastąpił wzrost liczby mieszkańców. Rozwinęło się budownictwo mieszkaniowe, powstawały szkoły, kościoły i szpitale. W latach 1920 – 1921 przeniesiono tutaj, w miejsce dawnych, niemieckich fabryk, zakłady im. Hipolita Cegielskiego (HCP). Powstały także Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego (ZNTK). Istnienie tych wielkich zakładów przemysłowych zdecydowało o robotniczym charakterze dzielnicy. Należy też podkreślić, iż to właśnie robotnicy z wymienionych wyżej zakładów wyszli wczesnym rankiem 28 czerwca 1956 roku na ulicę, domagając się poprawy warunków życia, rozpoczynając tym samym wydarzenia, które przeszły do historii, jako Powstanie Poznańskiego Czerwca’56.

Kościół pw. Maryji Królowej na Rynku Wildeckim. Stan Obecny. Źródlo: Wikimedia.

Dziś Wilda dalej jest kojarzona z dzielnicą robotników, choć stopniowo traci swój robotniczy charakter.   

Źródło:

 Antoni Gąsiorowski, Mikołaj Wilda, w: Wielkopolski Słownik Biograficzny, praca zbiorowa, Warszawa – Poznań 1983 r.   

Poznań. Przewodnik po zabytkach i historii, praca zbiorowa, Poznań 2003 r.