Międzynarodowe Targi Poznańskie w okresie międzywojennym, część 1

Dziś prezentuję niezwykle interesujący tekst Pani Hanny Budzyńskiej. Pani Hania jest z wykształcenia historykiem-archiwistką. Interesuje się podróżami, literaturą, biografistyką, sztuką i zwierzętami. Sama także rysuje. Dzięki artykułowi Pani Hani dowiemy się, jak to się właściwie stało, że Poznań został  „targową stolicą Polski”. Pomysł zorganizowania imprez targowych był dość zaskakujący… Dziś pierwsza część tekstu, część druga ukaże się w przyszłym tygodniu. Zapraszam do lektury.

„Odzyskanie niepodległości przez Polskę diametralnie zmieniło status wielu miast w kraju. Duże znaczenie zyskał Poznań który, jako spadkobierca polityki pruskiej stał się jednym z ważniejszych ośrodków kulturalnych, politycznych i gospodarczych w Rzeczpospolitej. Prestiż, jakim cieszyło się miasto w pierwszych latach powojennych, skłonił Poznaniaków do podejmowania śmiałych inicjatyw. Największą aktywność obywatele przejawiali w sferze ekonomii. Zasadniczy przełom gospodarczy nastąpił w 1919
roku, kiedy to w Poznaniu obradował Związek Towarzystw Kupieckich. Podczas jednej z debat odbywającej się w restauracji Varsovia (ulica 27 Grudnia), piastujący funkcję wiceprezesa związku Edward Mazurkiewicz, zauważywszy u jednego z uczestników spotkania wydanie dziennika Leipziger Zeitung powiedział: Wiecie, Lipsk z tymi swoimi Targami nie tylko imponuje, ale mnie również i drażni. Czy Poznań wyleciał sroce spod ogona? Co byście powiedzieli na Targi Poznańskie?. Pomysł rzucony mimochodem przez Mazurkiewicza, trafił na podatny grunt. Po zakończeniu obrad dyrektor związku kupieckiego Jerzy Stam, zatelefonował do prezydenta miasta Jarogniewa Drwęskiego z propozycją realizacji targów ogólnokrajowych. Impreza miała przyciągnąć handlowców z pozaborczych części Rzeczpospolitej w celu rozeznania możliwości gospodarczych odbudowującego się państwa. Odpowiedź Drwęskiego była krótka: Sprawa jest jasna, robimy! Jednakże plan przedsięwzięcia należało dopiąć na ostatni guzik, ponieważ ochotę na targi miały także inne miasta, jak chociażby Gdańsk. Gospodarny i zaradny prezydent Drwęski przez cały czas trzymał rękę na pulsie. 

Prezydent Poznania Jarogniew Drwęski. Źródło: Wikimedia.

Dzięki jego zaangażowaniu inicjatywa poznańska została wsparta przez największą instytucję finansowo-przemysłową w kraju: Centralny Związek Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów w Warszawie. Zdeklasowało to inne ośrodki, które musiały wycofać się z rywalizacji. Ponadto, Drwęski kierował pracami Komitetu Wystawy, w skład której weszli przedstawiciele Izby Handlowej, Izby Rzemieślniczej, Związku Towarzystw Kupieckich, Związku Rękodzielników oraz banków. Sprawami organizacyjnymi imprezy zajął się Komitet Ścisły na czele z Mieczysławem Krzyżankiewiczem, przyszłym dyrektorem Targów. W trakcie przygotowań ustalono, że przedsięwzięcie będzie miało charakter profesjonalnych targów o profilu przemysłowo-handlowym pod nazwą „Wystawy wzorów przemysłu”.

Uroczyste otwarcie I Targu Poznańskiego odbyło się 28 maja 1921 roku przy udziale reprezentantów rządu, władz miejskich i wojewódzkich, kół gospodarczych, przemysłowych, wojska i kościoła. Wystawa mieściła się w czterech pawilonach skupionych wokół Wieży Górnośląskiej, z czego trzy stanowiły budynki szkolne znajdujące się przy ulicy Berwińskiego, Słowackiego i Różanej, prowizorycznie zaadoptowane na potrzeby ekspozycyjne. Całość dopełniały liczne kioski oferujące różnego rodzaju artykuły spożywcze, napoje alkoholowe oraz wyroby tytoniowe. Impreza od samego początku cieszyła się dużym zainteresowaniem. Na targi przybyło ok. 1200 wystawców, a przez tereny wystawiennicze przewinęło się ponad 40 tys. gości. Wśród entuzjastów znaleźli się także sceptycy, narzekający na „jarmarcznie i kramikarsko” urządzone obszary targowe oraz „niezbyt smaczny zabytek techniki pruskiej” – Wieżę Górnośląską.

Wieża Górnośląska. Źródło: www.fotopolska.eu

Mimo krytyki, Poznańskie Targi uzyskały bardzo pozytywne oceny. Sukces jaki odniosła Wystawa Wzorów Przemysłu, przesądził o stabilizacji organizacyjnej przedsięwzięcia. Oficjalnie Targi otrzymały statut przedsiębiorstwa miejskiego. W 1923 r. Rada Ministrów zatwierdziła uchwałę Rady Miasta Poznania o corocznej organizacji Targów. Termin ustalono na przełom kwietnia i maja ze względu na modernizację artykułów handlowych. Rok później rząd nadał Targom charakter międzynarodowy. W 1927 roku działalność MPT została ukoronowana przystąpieniem do Światowego Zrzeszenia Przemysłu Targowego UFI.

Ustrój Targów określały uchwały Rady Miejskiej z 16 listopada 1921, 7 marca 1923 oraz 16 maja 1928 roku. Początkowo, organem nadzorującym i opiniodawczym była Deputacja Targów, przemianowana w 1933 roku na Komisję Targów Poznańskich. Na czele Komisji stał decernent, który w imieniu prezydenta miasta zajmował się ustalaniem polityki targowej. Funkcje wykonawcze pełnił Zarząd Targów Poznańskich. W pierwszych latach działalności w skład Zarządu wchodził jedynie dyrektor Mieczysław Krzyżankiewicz. Jednakże rosnąca liczba spraw do załatwienia, przyczyniła się do powołania drugiego dyrektora w osobie profesora Stefana Roppa. Zajął się on m.in. finansami, reklamą oraz kontaktami zagranicznymi. Dyrektorzy mieli do swojej dyspozycji Biuro Miejskiego Urzędu Targów Poznańskich. Personel Biura, poza sezonem targowym, pracował od godziny 8 do 14. Na miesiąc przed rozpoczęciem okresu targowego prace nabierały tempa i wówczas wykonywano swoje obowiązki od 8 …aż do załatwienia spraw bieżących. Dodatkowo, w trakcie trwania sezonu zatrudniano pracowników pomocniczych w charakterze kontrolerów biletów, kasjerów, portierów i innych. Były to bardzo intratne oferty ponieważ osoby zatrudniane tymczasowo otrzymywały pokaźne wynagrodzenia. Przykładowo tygodniówka portiera przewyższała miesięczną pensję telefonistki czy urzędnika”.

Hanna Budzyńska

Źródło:

Matusiak J., Od „Wystawy Wzorów” do MTP. Targi Poznańskie w II Rzeczpospolitej, w: Targi, jarmarki, MTP,  „Kronika Miasta Poznania” 1996.

Skuratowicz J., Architektura Targów Poznańskich przed 1920 rokiem, w: Targi, jarmarki, MTP,  „Kronika Miasta Poznania” 1996.

http://www.mtp.pl/all/pl/o_firmie/historia/tworcy_targow/