Doktor Marcin

Jego imię nosi Uniwersytet Medyczny w Poznaniu, znane gimnazjum i liceum ogólnokształcące i jedna z alei z centrum miasta, przyozdobiona jego pomnikiem. Kult tego lekarza ubogich, społecznika i inicjatora pracy organicznej w Poznaniu, rozpoczął się już za jego życia. Mowa oczywiście o Karolu Marcinkowskim.

Źródło: Wikimedia.

Jan Karol Marcinkowski urodził się 23 czerwca 1800 roku w drobnomieszczańskiej rodzinie na Wzgórzu Świętego Wojciecha w Poznaniu. Rodzice zadbali o edukację syna, posyłając go do miejscowej szkoły, a następnie do gimnazjum św. Marii Magdaleny. Marcinkowski był jednym z jej najsławniejszych wychowanków, a lista wybitnych absolwentów tego gimnazjum jest bardzo długa. Szkołę ukończyli m. in.: Hipolit Cegielski, gen. Ignacy Prądzyński, arcybiskupi Gniezna i Poznania – Leon Przyłuski, Edward Likowski i Florian Stablewski. Oprócz nich także: Karol Libelt, Paweł Edmund Strzelecki, Maksymilian

Życie codzienne mieszczan poznańskich w średniowieczu, część 5

Szkolnictwo

W tej części naszego cyklu zobaczymy, jak wyglądało szkolnictwo w średniowiecznym Poznaniu. Tradycyjnie zaprasza do lektury.

Źródło: Wikimedia.

Średniowieczna edukacja przez długi czas pozostawała wyłącznie domeną Kościoła. Formowanie się silnego stanu mieszczańskiego, doprowadziło stopniowo do pewnych ograniczeń w tej dziedzinie. Władze miejskie starały się mieć wpływ na to, czego uczono, ale władze kościelne niechętnie się na to zgadzały. Do momentu lokacji jedyną szkołą w Poznania, była szkoła katedralna. Po lokacji miasta na lewym brzegu Warty, mieszczanie podjęli staranie o założenie nowej szkoły w obrębie murów miejskich. Udało się to osiągnąć w 1302 roku. Wtedy to biskup Andrzej Zaremba zgodzi się na powstanie szkoły przy kościele farnym Marii Magdaleny, z tym wszakże zastrzeżeniem, że prawo nominacji rektora będzie miał wyłącznie biskup i

Historia i zabytki Ostrowa Tumskiego, część 5

Zabytki Ostrowa Tumskiego i Zagórza, część 1

To już kolejna, piąta część cyklu o zabytkach i historii Ostrowa Tumskiego. Do tej pory omówiłem historię Ostrowa Tumskiego i Zagórza, burzliwe dzieje bazyliki archikatedralnej, oraz architekturę i wnętrza samej katedry. Dziś pora omówić pozostałe zabytki Ostrowa.

Kościół Najświętszej Marii Panny „in summo”

Chyba każdy, kto pierwszy raz widzi ten kościół, zastanawia się nad jego nietypowym wyglądem. Świątynia ta bowiem sprawia wrażenie niedokończonej. 

Kościół NMP. Źródło: Wikimedia.

Każdy, kto ma takie skojarzenia, nie myli się. Kościół rzeczywiście jest niedokończony. Ale zacznijmy od początku. Określenie „in summo” oznacza „w grodzie”. Kościół bowiem powstał na miejscu palatium, czyli pierwotnej siedziby pierwszych Piastów, wraz z przylegającą do niego kaplicą pałacową, zwaną „kaplicą Dąbrówki”, uznaną za najstarszy kościół chrześcijański w Polsce. Po zniszczeniu książęcego palatium, na tym miejscu powstał drewniany kościół. Z powstaniem w tym miejscu świątyni, wiąże się legenda. Otóż,

Subiektywny przegląd ważnych, zabawnych i tragicznych wydarzeń z dziejów siedemnastowiecznego Poznania

Wiek XVII był znamienny dla Poznania. Miasto w 1 poł. tego wieku, cieszyło się jeszcze swym „złotym wiekiem”. Stolica Wielkopolski powoli wkraczała w epokę baroku i kontrreformacji. Cieszyła się także pokojem i pomyślnością. Ostatni raz obce wojska oblegały to miasto w XIV wieku. Sytuacja miała się jednak wkrótce zmienić. W 1655 roku wojska szwedzkie wkroczyły do Poznania. Rok później Szwedów zastąpili Brandenburczycy. Poznań został ograbiony, a dużej mierze zniszczony i wyludniony. Dla miasta oznaczało to kres świetności. Odtąd obce wojska często przekraczały bramy miasta, a czego nie dokonali żołnierze, dokonały zarazy i płomienie.

1600 r. – Król Zygmunt III Waza potwierdził na sejmie w Krakowie ugodę między miastem Poznaniem, a klasztorem Karmelitów w sprawie posiadłości klasztornych na Ratajach i Starołęce.

1603 r. – w środę przed świętem św. Pryski, w noc, pospólstwo i uczniowie jezuiccy napadli na kościół luterski za miastem leżący i zniszczyli go, powybijawszy drzwi i okna, porąbawszy ławki i ołtarz, popsuwszy i zabrawszy kilkanaście kobiercy, lichtarzy itp. sprzętów kościelnych.

Historia "Kolejorza", część 2

Upadki i wzloty poznańskiej drużyny

Po spadku do II  ligi w 1957 roku, Lech bezskutecznie toczył walkę o powrót do ekstraklasy. Przegrał jednak to starcie, najpierw z Pogonią Szczecin i Śląskiem Wrocław, a wreszcie z Odrą Opole. W latach 1959 – 61, funkcję trenera sprawował były piłkarz Kolejorza – Henryk Czapczyk. Lechowi w 1960 roku udało się powrócić na krótko do ekstraklasy, ale niestety w sezonie 1962/63 znowu spadł do II ligi. W 1961 roku z drużyny odeszła jej legenda – Teodor Anioła. Dekada lat sześćdziesiątych okazała się najgorsza w historii klubu. W 1964 roku, oraz w sezonie 1966/67 i 1968\69, Lech znalazł się w III lidze. Do tego dochodziła walka o serca kibiców. Nie było bowiem przesądzone, która drużyna ostatecznie zostanie czołowym poznańskim klubem. Sporo fanów miała Warta, a nawet milicyjna Olimpia. Co prawda, żadna z tych drużyn nie weszła nigdy (w przeciwieństwie do Lecha) do ekstraklasy, ale każda miała wiernych kibiców i długą tradycję.

Źródło: www.przeglad.sportowy.pl

Wielki powrót do ekstraklasy nastąpił w 1972 roku. Lech, trenowany przez byłego piłkarza, Edmunda

Od miasta-twierdzy do nowoczesnej metropolii. Rozwój Poznania w 1 poł. XX wieku.

Poznań, który przez cały niemal XIX wiek „dusił” się w obrębie umocnień twierdzy, dopiero na przełomie XIX i XX wieku udało się wreszcie uzyskać pozwolenie na rozbiórkę fortyfikacji. Miasto w stosunkowo krótkim czasie odmieniło swoje oblicze.

Decyzja o rozbiórce wewnętrznego pasa umocnień na lewym brzegu Warty, zapadła w 1902 roku. Podjęto wówczas decyzję o budowie nowego centrum miasta w rejonie ulic: Święty Marcin i Kościoła Świętego Pawła (ob. Fredry). Nowe centrum miało być przede wszystkim najbardziej reprezentacyjną częścią miasta, tzw. Dzielnicą Cesarską. Zbudowano wówczas Teatr Miejski (ob. Teatr Wielki), budynek Akademii Królewskiej (ob. Collegium Minus UAM), siedzibę Komisji Kolonizacyjnej (ob. Collegium Maius UAM), gmachy Dyrekcji Poczt i Ziemstwa Kredytowego, no i oczywiście najważniejszy budynek – zamek cesarski (w zasadzie królewski). Całość dopełniał monumentalny pomnik Ottona von Bismarcka. Poznań stał się miastem rezydencjonalnym cesarzy Niemieckich. Sam Wilhelm II zaszczycił miasto trzy razy swymi wizytami.

Ludność żydowska w średniowiecznym i nowożytnym Poznaniu

Dziś trudno uwierzyć, ale poznańska gmina wyznaniowa należała do największych i najlepiej rozwiniętych w Polsce. Dziś mało pozostało śladów po poznańskich Żydach. Największą pamiątką jest niewątpliwie potwornie oszpecony budynek tzw. Nowej Synagogi, zamieniony przez hitlerowców na pływalnię oraz ulica Żydowska. Przez wieki jednak ludność wyznania mojżeszowego współtworzyła Poznań. Nie zawsze było to pokojowe współistnienie, nie mniej jednak należy pamiętać, że stanowili oni integralną część ludności dawnego Poznania i trzeba pielęgnować pamięć o nich. Krokiem w dobrym kierunku byłaby, moim zdaniem, likwidacja pływalni, na którą została zmieniona synagoga i przywrócenie temu budynkowi jego przedwojennego blasku. Może kiedyś tak się stanie?

Źródło: Wikimedia.

Z początkami osadnictwa żydowskiego w Wielkopolsce wiąże się przywilej księcia Bolesława Pobożnego z 1264 roku, który zapewniał Żydom ochronę prawną i wyłączał ich spod jurysdykcji miejskiej. Podlegali oni

Filolog i fabrykant. Opowieść o Hipolicie Cegielskim

Trudno przecenić wkład Hipolita Cegielskiego w rozwój pracy organicznej w Poznaniu i Wielkopolsce. Należał on do czołówki organiczników. Ten filolog klasyczny i doktor filozofii zbudował pierwszą polską fabrykę maszyn rolniczych i z tego jest głównie znany. Ale, tak naprawdę, to tylko wycinek jego wszechstronnej działalności. Po śmierci był przez całe lata zapomniany. Nie miał tyle szczęścia, co Karol Marcinkowski, którego kult rozwinął się jeszcze za życia i jest wciąż obecny w świadomości poznaniaków. O Cegielskim prawie zapomniano. Dopiero po II wojnie światowej czołowi historycy poznańscy, profesorowie: Witold Jakóbczyk, Zdzisław Grot i Lech Trzeciakowski, przypomnieli go znowu. Kiedy w 1923 roku przeniesiono zwłoki Karola Marcinkowskiego z cmentarza świętomarcinskiego do Krypty Zasłużonych Wielkopolan w kościele św. Wojciecha na wzgórzu o tej samej nazwie, ciało Cegielskiego, którego grób znajdował się po sąsiedzku, pozostało na cmentarzu. Nekropolia przestała istnieć w latach II

Historia "Kolejorza", część 1

Od Lutni Dębiec do Lecha Poznań

Trudno dziś sobie wyobrazić poznańską i wielkopolską piłkę nożną bez drużyny Lecha Poznań, zwanego popularnie od kilkudziesięciu lat „Kolejorzem”. Lech jest przy tym jednym z najsławniejszych klubów w Polsce. Mało jest także drużyn w Polsce, które częściej zmieniałby nazwę. W chwili gdy Lech powstawał, w Poznaniu działało około 30 drużyn piłkarskich! Przez wiele lat musiał rywalizować z Wartą Poznań o miano pierwszej drużyny Poznania, a jego obecna pozycja została wywalczona dopiero w latach sześćdziesiątych. Zacznijmy jednak od początku i to w dodatku, od  bardzo skromnego początku...

Źródło: www.przegladsportowy.pl

Protoplastą Lecha Poznań był klub piłkarski Lutnia Dębiec, założony w 1922 roku na Dębcu przez chłopców z Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży, zgrupowanych w dębieckim kole parafialnym. Dębiec w tym czasie był zaledwie podpoznańską wioską, znaną przede wszystkim z osadnictwa bamberskiego. Dopiero 3 lata później, w 1925 roku, został on włączony w granice Poznania. Trzeba przyznać, że na tle

Pomnik Armii "Poznań"

W dniach 9-16 września 1939 roku, miała miejsce największa bitwa Wojny Obronnej Polski – bitwa nad Bzurą. Główną rolę w tej bitwie odegrała Armia „Poznań” dowodzona przez generała Tadeusza Kutrzebę. Na Wzgórzu Świętego Wojciecha stoi jeden z najokazalszych i najciekawszych pomników w Poznaniu. Wzniesiony został ku pamięci żołnierzy tej właśnie formacji.

Źródło: Wikimedia.

Armia „Poznań” została utworzona 23 marca 1939 roku, w celu obrony Wielkopolski w przypadku wojny z Niemcami. Na jej czele stanął gen. dyw. Tadeusz Kutrzeba. W jej skład wchodziło: 55 batalionów piechoty, 19 szwadronów kawalerii, 256 dział lekkich i ciężkich, 20 dział przeciwlotniczych, 78 czołgów rozpoznawczych (TKS, TK-3), 2 pociągi pancerne, 56 samolotów i 16 samochodów pancernych (Wz.34). Największą bitwą, którą stoczyła Armia „Poznań”, była bitwa nad Bzurą, zwana też bitwą pod Kutnem. Armia „Poznań” wraz z Armią „Pomorze” (gen. Władysław Bortnowski) zaatakowali niemieckie armie: 8

Międzynarodowe Targi Poznańskie w okresie międzywojennym, część 2

Dziś prezentuję drugą część bardzo ciekawego tekstu Pani Hanny Budzyńskiej, poświęconego historii Międzynarodowych Targów Poznańskich w okresie międzywojennym. Dowiemy się, m. in. jak wyglądał problem rozbudowy terenów wystawienniczych, poznamy dzieje słynnej PeWuKi, czyli Powszechnej Wystawy Krajowej i zapoznamy się ze sposobami promocji Targów. Zapraszam do lektury.

Źródło: www.mtp.pl

"Istotną kwestię dla sprawnej organizacji imprez stanowiło odpowiednie zagospodarowanie terenów targowych. Najbardziej charakterystycznym symbolem dla zwiedzających Targi, była Wieża Górnośląska, wzniesiona w 1911 r. na potrzeby Wystawy Wschodniopruskiej. Tę budzącą zarówno zachwyt jak i niesmak konstrukcję, zaprojektował profesor Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu, Hans Poelzig. O jej unikatowości świadczyło połączenie dwóch  funkcji: wieży ciśnień oraz sal ekspozycyjnych. Jako atrakcję we wnętrzu wieży urządzono restaurację zwieńczoną malowidłami śląskich artystów. Dzięki temu

Życie codzienne mieszczan poznańskich w średniowieczu, część 4

Medycyna i higiena

Po dłuższej przerwie wznawiam cykl o życiu codziennym średniowiecznego Poznania. Dziś przyjrzymy się średniowiecznej medycynie, farmacji i higienie w stolicy Wielkopolski wieków średnich. Zapraszam do lektury.

Choroby epidemiologiczne to jeden z największych zagrożeń i plag średniowiecza. Strach przed chorobami zwracał uwagę na sprawy lecznictwa. Zawód lekarza stawał się z czasem jednym z najbardziej szanowanych i najlepiej opłacalnych profesji. Medycy zajmowali się głównie chorobami wewnętrznymi. W XV wieku, wyodrębniła się z nich grupa okulistów. Złamaniami, ranami, puszczaniem krwi i chorobami skórnymi zajmowali się cyrulicy, zwani też balwierzami. 

Źródło: www.sredniowiecze.zdrowo.info.pl

Kurowaniem trudnili się również łaziebnicy. Sporządzaniem leków początkowo zajmowali się leczący, dopiero w XV wieku pojawiła się nowa profesja w Poznaniu – aptekarze. Oprócz wyżej wymienionych

Wrzesień 1939 roku w Poznaniu

Obchodziliśmy wczoraj kolejną rocznicę napaści hitlerowskiej na Polskę. Jest to dobra okazja, żeby przedstawić, jak wyglądał sytuacja w Poznaniu we wrześniu „roku pamiętnego”. Ponad dwadzieścia lat po wyzwoleniu, stolica Wielkopolski znów stała się częścią Niemiec. Trudno jednak porównywać Królestwo Prus z hitlerowską III Rzeszą.

Poznaniacy przyzwyczajeni byli do obecności żołnierzy w swoim mieście, w końcu od czasów II rozbioru, Poznań był w istocie miastem garnizonowym. Na krótko przed wybuchem II wojny światowej, w mieście stacjonowały m. in.: sztab 14. Wielkopolskiej Dywizji Piechoty, wraz z dwoma pułkami tej dywizji – 57. Pułk Piechoty Wielkopolskiej Karola II Króla Rumunii oraz 58. Pułk Piechoty Wielkopolskiej, ponadto znajdował się tu sztab Wielkopolskiej Brygady Kawalerii, słynny 15. Pułk Ułanów Poznańskich, 14. Pułk Artylerii Lekkiej, 7. Pułk Artylerii Ciężkiej, 3. Pułk Lotniczy i inne, mniejsze jednostki. Poznań stał się siedzibą Dowództwa Okręgu Korpusu nr VII (DOK VII) na którego czele stał gen. bryg. Edmund