Zupa z konopi, wróżby i gwiazdory, czyli Boże Narodzenie na wielkopolskiej wsi w drugiej połowie XIX w.

Ś

więta Bożego Narodzenia już za pasem. Myślę, że dla wielu z nas to najpiękniejsze święta w roku, mimo coraz większej komercji, która stała się ich częścią. Może warto więc przypomnieć, jak obchodziło się te święta dawnej, na przykład na wielkopolskiej wsi.

Pierwszy dowódca, czyli opowieść o Stanisławie Taczaku

B

ył dawnym oficerem armii niemieckiej, od nieco ponad miesiąca nosił mundur kapitana Wojska Polskiego, a do Poznania przyjechał na kilka dni w sprawach osobistych. Akurat, kiedy przebywał w mieście, wybuchły tu walki, które dały początek powstaniu wielkopolskiemu. Taczakowi niespodziewanie zaproponowano objęcie dowództwa nad wojskami powstańczymi, wraz z awansem na majora.

Katarzyna Marciszewska "Wiedźmy Himmlera" - recenzja

J

eśli lubicie spędzać długie, jesienno-zimowe wieczory z dobrym kryminałem, którego akcja dzieje się we współczesnym Poznaniu, a w dodatku występują tam jeszcze czarownice, masoni, różokrzyżowcy, zaratusztrianie i… Heinrich Himmler, to mam dla Was świetną propozycję. Sięgnijcie po książki Katarzyny Marciszewskiej „Wiedźmy Himmlera”.   

Wielki kryzys 1929 roku w Poznaniu

W

 1929 r. w Stanach Zjednoczonych wybuchł wielki kryzys ekonomiczny, który wkrótce rozlał się na cały świat (z wyjątkiem ZSRR), powodując spadek produkcji rolnej i przemysłowej oraz wzrost bezrobocia, a w konsekwencji ubóstwo milionów ludzi. Kryzys nie ominął także Poznania, gdzie jego skutki jeszcze długo dawały o sobie znać. 

Pod skrzydłami pegaza

T

eatr Wielki im. Stanisława Moniuszki, wcześniej Opera Poznańska, a jeszcze wcześniej Teatr Miejski (właściwie Stadttheater) w Poznaniu, to jeden z najpiękniejszych budynków w stolicy Wielkopolski. Został zbudowany jako część Dzielnicy Cesarskiej, a dziś to duma Poznania.

Kaiser Wilhelm-Siedlung, czyli osiedle kolejarzy przy ulicy Hutniczej

Mam dziś wielką przyjemność zaprezentować Wam artykuł napisany przez Pana Przemysława Franciszka Tomczaka. Pan Przemysław zaprezentował nam historię pewnego niezwykłego miejsca na poznańskiej Wildzie. A tak autor napisał o sobie: architekt z wykształcenia, miłośnik architektury i urbanistyki Poznania, szczególnie z przełomu XIX/XX wieku. Kocha góry, las i dobrze zaprojektowane miasta. Nie lubi zamkniętych osiedli. Wierzy, że dobrze zaprojektowana przestrzeń publiczna wpływa korzystnie na relacje międzyludzkie. Po mieście przemieszcza się na rowerze. Zapraszam do lektury tego bardzo ciekawego tekstu.

Ormianie w dawnym Poznaniu

W

 dawnym Poznaniu można było spotkać przedstawicieli różnych grup narodowościowych. Jedni bywali tu tylko przejazdem, inni zapuścili korzenie na dłużej. Dzisiejszy tekst poświęcony jest poznańskim Ormianom, tym bardziej, że w tym roku mniejszość ormiańska obchodzi 650-lecie swego pobytu na ziemiach polskich.

Poznańska parafia Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego

J

uż za kilka dni, a dokładnie 31 października, minie pięćset lat od chwili, kiedy dr Marcin Luter ogłosił w Wittenberdze swoje słynne 95. tez. Dzień ten uważany jest za początek reformacji. Wobec powyższego, dzisiejszy tekst z cyklu „Kościoły i związki wyznaniowe w Poznaniu”, poświęcony będzie tutejszej parafii ewangelicko-augsburskiej.

10 grunwaldzkich "perełek"

G

runwald, to jedna z największych dzielnic Poznania. Obejmuje ona aż cztery osiedla samorządowe: Grunwald Północ, Grunwald Południe, Stary Grunwald i Święty Łazarz. Najstarsze budynki stojące w tej części miasta, pochodzą z drugiej połowy XIX w., choć prawdziwy boom budowlany przypadł tu na okres międzywojenny.

Balony, sterowce, aeroplany, czyli początki lotnictwa w Poznaniu

P

ierwszy lot człowieka balonem odbył się w 1783 r. Marzenia o powietrznych podróżach stały się realne. Trudno powiedzieć, kiedy pierwsze balony, sterowce i aeroplany pojawiły się nad Poznaniem, ale początki zorganizowanych lotów, mających charakter rekreacyjno-sportowy, sięgają roku 1903.

Krótka historia osiedla Piątkowo-Naramowice

J

uż w latach sześćdziesiątych XX wieku, urbaniści  zwrócili uwagę na północne krańce Poznania, jako miejsce pod budowę kolejnego, dużego osiedla mieszkaniowego. Plany te zaczęto realizować w drugiej połowie lat siedemdziesiątych i kontynuowano jeszcze przez wiele lat.

Pogrobowiec, czyli historia króla Przemysła II

P

isałem już kiedyś o jego ojcu, o dwóch spośród jego trzech żon oraz o jego jedynym dziecku – córce Elżbiecie Ryksie. Pora więc wreszcie napisać o samym Przemyśle II, księciu wielkopolskim i królu polskim.

Złota Kaplica, czyli cząstka Bizancjum w Poznaniu

W

 1790 r. wskutek zawalenia się południowej wieży katedry poznańskiej, uległ zniszczeniu czternastowieczny grobowiec króla Bolesława Chrobrego, fundacji Kazimierza Wielkiego, zawierający, wg tradycji, także szczątki Mieszka I. Wkrótce umysły polskich elit Poznania i Wielkopolski zajęła kwestia godnego upamiętnienia założycieli państwa polskiego.

Szkoła Wydziałowa Poznańska

W

ydawać by się mogło, że Szkoła Wydziałowa w Poznaniu, powstała z inicjatywy Komisji Edukacji Narodowej w 1781, a zamknięta już w 1793 r., to zaledwie epizod w bogatych dziejach poznańskiego szkolnictwa. To jednak ta uczelnia stanowi niejako pomost pomiędzy znakomitym kolegium jezuickim, a nie mniej legendarnym gimnazjum św. Marii Magdaleny. 

Ogródki rozrywkowe i wyścigi konne, czyli jak dawniej bawiono się przy Drodze Dębińskiej

D

roga Dębińska kojarzyć się dziś może głównie z arterią komunikacyjną wyprowadzającą ruch z centrum miasta w kierunku Lubonia, ale w XIX i na początku XX wieku stanowiła ona jedną z ulubionych tras spacerowych poznaniaków. Można było tu wypić kawę i piwo, poplotkować, obstawić konia na wyścigach, a nawet obejrzeć występ trupy teatralnej.

10 wildeckich "perełek"

W

ilda to jedna z najbardziej charakterystycznych dzielnic Poznania. W przeszłości na obszarze dzisiejszej dzielnicy, znajdowała się wieś Wierzbice (Wierzbięcice). Istniał tam dobrze prosperujący folwark, należący do miasta. Pod koniec XV zakupił go kupiec i rajca miejski, Mikołaj Wilda. Od jego nazwiska wzięła swą nazwę obecna dzielnica Poznania.

Poznański gotyk, część 2

W

 ubiegłym tygodniu przedstawiłem główne cechy architektury gotyckiej oraz początki budownictwa gotyckiego w Poznaniu. Dziś zapraszam na część drugą, w którym przedstawię dzieła architektury sakralnej późnego gotyku oraz niewielkie pozostałości architektury świeckiej tego okresu w stolicy Wielkopolski.

Poznański gotyk, część 1

S

trzeliste katedry, tajemnicze zamki i majestatyczne klasztory, to wszystko nieodmiennie kojarzy się ze średniowieczem. Dziś budowle te budzą podziw i uznanie dla ich twórców. Samo pojęcie „gotyk” wymyślono w okresie renesansu i było pogardliwym określeniem dla architektury, uznanej przez artystów renesansu za barbarzyńską, bo stworzoną przez dzikie plemiona Gotów z Północy.

Bunt wójta Przemka

G

dzieś w 1313 lub w 1314 r. doszło w Poznaniu do wydarzenia, które położyło się cieniem na losach stolicy Wielkopolski w XIV wieku. Zaledwie sześćdziesiąt lat po lokacji Poznania, grupa mieszczan skupionych wokół wójta Przemka, zdecydowała się na odegranie samodzielnej roli w polityce krajowej.  

Relacja z podróży w Poznańskie z 1913 roku

Zapraszam dziś do lektury gościnnego tekstu autorstwa Pana Pawła Glugli. 

W

 ponad 100 lat temu wydawanym krakowskim periodyku „Oświata Ludowa” przeczytać można interesujący tekst o wiejskim ludzie w Księstwie Poznańskim. Autor relacji – prof. Alfred Brodnicki udał się koleją do miejscowości Głuszyna. Opisuje w nim i zachwala zarówno tamtejsze budownictwo, jak i samą ludność (mieszkańców). Lud oczytany, kulturalny, pracowity. Dużo dobrego zrobiło w Poznańskiem polskie duchowieństwo. Nie zapominajmy o tym. Poznajmy ową interesującą relację.  Ale nie popadajmy w samozachwyt i samouwielbienie. Bo dzisiaj czasy już nie te, a i lud inny. I jeszcze jedno – opisywany okres, to czas zbliżania się pierwszej wojny światowej (zwanej wielką wojną).

Sołacz - willowa dzielnica Poznania

S

ołacz, to jedno z najciekawszych miejsc w Poznaniu. Przeciętnemu poznaniakowi może kojarzyć się przede wszystkim z urokliwym parkiem Sołackim i pięknym kościołem św. Jana Vianneya. Tym jednak, co decyduje o niezwykłości tej dzielnicy jest fakt, że była ona projektowana jako dzielnica willowa i taką pozostała.

Cesarzowa Wiktoria w Poznaniu

R

ok 1888 r. był szczególny dla Poznania i Cesarstwa Niemieckiego, którego miasto było częścią. W Niemczech rok ów nazwany został "rokiem trzech cesarzy", a Poznań nawiedziła katastrofalna powódź. Kierując się współczuciem dla powodzian, cesarzowa Wiktoria, żona Fryderyka III cesarza, który panował zaledwie 99 dni, odwiedziła Poznań.

Protestanci w przedrozbiorowym Poznaniu, część 2

W

 ubiegłym tygodniu przedstawiłem zarys historii poznańskiej reformacji i kontrreformacji od samych początków w latach dwudziestych XVI stulecia, do „potopu” szwedzkiego. Dziś kontynuacja dziejów protestantyzmu w Poznaniu, do roku 1793.

Protestanci w przedrozbiorowym Poznaniu, część 1

J

ak wszyscy wiemy, w tym roku obchodzimy pięćsetną rocznicę reformacji. Warto przy tej okazji przypomnieć początki tego ruchu religijnego w Poznaniu i pierwsze wieki dziejów protestantyzmu w stolicy Wielkopolski.

Już w pierwszym roku istnienia „Poznańskich Historii” popełniłem niewielki, dwuczęściowy tekst o początkach reformacji i kontrreformacji w Poznaniu. Uznałem jednak, że tamten wpis to zdecydowanie za mało. Artykuł, który właśnie czytacie, jest znacznie bardziej obszerny i sięga aż do roku 1793, czyli do drugiego rozbioru Polski.

Zanim powstały Targi Poznańskie, czyli Wystawa Wschodnioniemiecka w 1911 roku

M

iędzynarodowe Targi Poznańskie, to obecnie jeden z najważniejszych symboli miasta Poznania. Już za cztery lata Targi obchodzić będą stulecie istnienia. Teren, na który zajmują się dziś MTP, jeszcze przed I wojną światową upatrzyli sobie ówcześni włodarze Poznania i postanowili zorganizować tam Wystawę Wschodnioniemiecką.

Wehikuł czasu, czyli Poznań A.D. 1835, część 2

Z

apraszam na drugą część relacji z wyprawy wehikułem czasu do Poznania w 1835 r. Ostatnio przedstawiłem sytuację na świecie w tym właśnie roku oraz zrelacjonowałem rozmowę z gen. Dezyderym Chłapowskim. Dziś poznamy kolejne fascynujące osoby, związane z Poznaniem w 1835 roku.

Wehikuł czasu, czyli Poznań A.D. 1835, część 1

P

rzeczytałem niedawno niezwykle mądre zdanie, które brzmiało mniej więcej tak: najciekawszą podróżą jest podróż w czasie. Muszę przyznać, że całkowicie zgadzam się z tym stwierdzeniem, zatem zapraszam w kolejną podróż wehikułem czasu do Poznania w roku 1835 r.

10 poznańskich "naj..."

D

zisiejszy tekst to właściwie zbiór ciekawostek o Poznaniu. Pewnie niektóre propozycje z owej dziesiątki są Wam doskonale znane, ale mam nadzieję, że choć w części Was zaskoczę.

Każde miasto ma jakieś swoje „naj…”. Poznań nie jest wyjątkiem. Zapraszam więc do lektury i dobrej zabawy.

Medycyna i higiena w renesansowym Poznaniu

P

oznań w okresie renesansu mógł poszczycić się kilkunastoma wybitnymi lekarzami, którzy mieszkali wówczas w tym mieście, a których sława docierała do odległych zakątków Europy. Duży postęp dokonał się także w dziedzinie czystości miasta i dbałości jego mieszkańców o higienę, choć na tym polu wiele spraw nie udało się uregulować, o czym świadczą liczne epidemie nawiedzające gród Przemysła.

Adwentyści Dnia Siódmego w Poznaniu

P

o dłuższej przerwie powraca cykl „Kościoły i związki wyznaniowe w Poznaniu”. Pisałem już o Reformowanym Kościele Katolickim, poznańskich metodystach, muzułmanach i wyznawcach prawosławia, a teraz pora na przedstawienie historii i doktryny Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego oraz zarysu dziejów poznańskiego zboru tej wspólnoty.

Franciszek Dobrowolski (1830 - 1896), prawnik, dziennikarz, patriota

Zapraszam do lektury nowego tekstu przesłanego przez Pana Pawła Gluglę. Tym razem Pan Paweł zaprezentował nam artykuł z „Kuriera Lwowskiego” poświęcony Franciszkowi Dobrowolskiemu, dziennikarzowi, redaktorowi naczelnemu „Dziennika Poznańskiego” i dyrektorowi Teatru Polskiego. 

F

ranciszek Dobrowolski w XIX wieku był naczelnym redaktorem Dziennika Poznańskiego i zaliczany był  do najwybitniejszych publicystów polskich. Przez długie lata był najgorętszym szermierzem sprawy narodowej w Wielkopolsce.

Bambrzy w dziejach Poznania, część 2

D

ziś druga część tekstu o poznańskich Bambrach. Przekonamy się, jak potomkowie niemieckich osadników przekształcili się z rolników w mieszkańców miasta oraz dowiemy się, jakie zwyczaje ze sobą przynieśli i poznamy kilku wybitnych przedstawicieli tej grupy etnicznej.

Bambrzy w dziejach Poznania, część 1

M

uth, Walter, Tritt, Schneider, Handschuh, Leitgeber, Pfitzner, Paetz, Roth, Bajerlein, Pflaum, Dayerling, Remlain, to najsłynniejsze nazwiska należące do Bambrów – niemieckich chłopów, sprowadzonych tu w XVIII wieku i osadzonych w podpoznańskich wsiach. Ich wkład w rozwój Poznania jest ogromny, a domy przez nich wznoszone i ich bogate tradycje, stały się częścią poznańskiego krajobrazu.

Sprzedaż polskiej ziemi Niemcom na początku XX wieku

Dziś kolejny tekst przysłany przez Pana Pawła Gluglę. Zapraszam do lektury.

G

roźne niebezpieczeństwa – taki tytuł pojawił się w „Gazecie Lwowskiej” w 1903 roku, a więc 114 lat temu. Polska była wówczas w niewoli narodowej, nie istniała na mapie Europy. Poznańskiem, a więc Wielkopolską zawładnęły Prusy. Dobre, urodzajne poznańskie ziemie były nie lada kąskiem dla niemieckich kolonizatorów. Zachodziła bardzo poważna obawa, że Wielkie Księstwo Poznańskie w całości stanie się na zawsze integralną częścią Niemców. Geopolityczne położenie Polski i dzisiaj rodzi ponowne obawy o polską ziemię. Jeżeli bowiem polska ziemia przejdzie w obce ręce, my Polacy zostaniemy wynarodowieni. Jest to najpoważniejsza sprawa, a lekkomyślność w tej materii może w przyszłości doprowadzić do największej w dziejach naszego państwa tragedii.

Jeżyckie wille - luksus i elegancja

N

ie muszę już chyba przekonywać, jak wielkim krokiem w historii Poznania była likwidacja ograniczeń fortecznych miasta na przełomie XIX i XX stulecia i jego rozwój przestrzenny. Poznań przestał być prowincjonalnym miastem garnizonowym, a stał się kwitnącym miastem-rezydencją cesarzy niemieckich. Świadectwem tego czasu są przepiękne kamienice i wille poznańskiej „belle epoque”.

Wielkie Księstwo Poznańskie przełomu XIX i XX wieku

Zapraszam do lektury kolejnego tekstu przysłanego mi przez Pana Pawła Gluglę.

A

rtykuł pt. W kleszczach niemczyzny, który ukazał się w „Kurjerze Lwowskim” w 1901 r., zawiera obraz stosunków polsko-niemiecko-żydowskich w XIX stuleciu z naciskiem na politykę germanizacyjną prowadzoną przez państwo pruskie i metody obrony przed nią. Trzeba przyznać, że artykuł w wielu miejscach jest mocno przesadzony, ale z drugiej strony, warto się w niego zagłębić i zobaczyć jak postrzegano zabór pruski w dalekiej i cieszącej się autonomią Galicji.

Legendarni biskupi poznańscy wg Długosza

J

an Długosz ojciec polskiej historiografii, ok. 1470 r. rozpoczął pracę nad Żywotami biskupów poznańskich. Była to lista wszystkich biskupów z Poznania, od Jordana do Uriela Górki, wraz z krótkimi życiorysami tychże duchownych i opisem ich rządów. Żywoty to ważne źródło, choć istnieją poważne wątpliwości co do biskupów, którzy, wg dziejopisa, żyli w XI i pierwszej połowie XII wieku.

Wynalazek w Poznańskiem w 1908 roku

Zapraszam do lektury kolejnego tekstu Pana Pawła Glugli. Dziś artykuł o pewnym niezwykłym wynalazku…

N

ie chodzi tutaj o spektakularny wynalazek na miarę co najmniej nagrody Nobla, chociaż i w tym zakresie ostatnio muzyka zakwalifikowano do grona noblistów-literatów.

10 najsłynniejszych poznanianek (II)

W

 czerwcu 2014 r. zaprezentowałem ranking 10 najsłynniejszych poznanianek, w którym znalazły się m.in.: Anna Jantar, Małgorzata Musierowicz, Hanna Banaszak i Krystyna Feldman. Oczywiście, lista znanych i wybitnych kobiet związanych mniej lub bardziej z Poznaniem, jest znacznie dłuższa, stąd pomysł napisania drugiego rankingu, którego bohaterkami są słynne poznanianki.