Muzyka w dawnym Poznaniu

Poznań od lat jest znanym i uznanym ośrodkiem życia muzycznego. Któż w Polsce nie słyszał o „Poznańskich Słowikach” Stefana Stuligrosza, Orkiestrze Kameralnej Polskiego Radia Amadeus pod dyrekcją Agnieszki Duczmal, czy też zespołach: „Pidżama Porno” i „Strachy na Lachy”. Młodym ludziom Poznań może się kojarzyć z hip-hopem, wielbicielom muzyki poważnej z Międzynarodowym Konkursem Skrzypcowym im. H. Wieniawskiego, oraz festiwalem chórów akademickich Universitas Cantat, a miłośnicy jazzu z pewnością pamiętają, że w tym mieście urodził się Krzysztof Komeda-Trzciński. Stałą widownię mają przedstawienia operowe i baletowe w Teatrze Wielkim, operetki i musicale w Teatrze Muzycznym, oraz koncerty Filharmonii Poznańskiej. Cofnijmy się jednak w daleką przeszłość, a konkretnie do średniowiecza i czasów nowożytnych i zobaczmy, jak narodziła się kultura muzyczna w Poznaniu.   

Lutnia, źródło: Wikimedia.

Od czasów średniowiecza muzyka rozwijała się dwutorowo. Pierwszy nurt, to muzyka kościelna, związana z

Polacy i Niemcy w dziewiętnastowiecznym Poznaniu

W powszechnej opinii panuje przekonanie, że w Poznaniu pod zaborem pruskim toczyła się permanentna, „najdłuższa wojna nowoczesnej Europy”, pomiędzy Polakami a Niemcami. Wojna ta polegała na rozpaczliwej obronie języka polskiego, kultury narodowej, wreszcie handlu, rzemiosła i religii katolickiej przed Niemcami, owładniętymi chęcią bezwzględnego wynarodowienia Polaków. Frontem w tej wojnie były sklepy, szkoły, kościoły, kamienice i fabryki. Orężem zaś książki, gazety, modlitewniki i towary sklepowe. Twierdzami polskości zaś hotel Bazar, katedra na Ostrowie Tumskim, księgarnia Konstantego Żupańskiego, drukarnia Walentego Stefańskiego, czy też fabryka Hipolita Cegielskiego. W pewnym sensie rzeczywiście tak było. Władze pruskie w mniejszym lub większym stopniu najpierw promowały „wyższość” kultury niemieckiej nad polską, a później bezwzględnie rugowały polskość z każdej dziedziny życia. Polityka polityką, a przecież Polacy i Niemcy żyli ze sobą w mieście nad Wartą od wieków, co prawda po 1793

Dyplomata - arcybiskup - więzień - kardynał

W pałacu arcybiskupim na Ostrowie Tumskim zasiadało sporo wybitnych biskupów i arcybiskupów. Wielu z nich na trwałe zapisało się w pamięci Poznańczyków. Nie brakowało wśród nich także osób kontrowersyjnych, ale mało który wzbudzał większe dyskusje wśród historyków, niż arcybiskup gnieźnieńsko-poznański, kardynał Mieczysław Halka-Ledóchowski. Właściwie powinno się pisać arcybiskup Gniezna i Poznania, lub gnieźnieński i poznański, gdyż na mocy bulli papieża Piusa VII De salutate animarum z 1821 roku, ustanowiono unię personalną pomiędzy arcybiskupstwem gnieźnieńskim i diecezją poznańską na zasadzie równorzędności. Diecezja poznańska została podniesiona do rangi archidiecezji, ale kapituła katedralna, konsystorz generalny i seminarium duchowne miały być oddzielne. Rezydencją arcybiskupa miał być Poznań. Tak więc określenie „arcybiskup gnieźnieńsko-poznański” jest nie do końca poprawne, nie mniej jednak w literaturze, nawet naukowej, spotyka się często określenie gnieźnieńsko-poznański, więc aby nie wprowadzać zamętu, będę stosował wymiennie te pojęcia. Wróćmy

To już niemal sto lat, czyli historia Warty Poznań

Dziś prezentuję kolejny tekst z historii piłki nożnej w Poznaniu. Jest to ciekawy artykuł Pana Lucjana Morosa o Warcie Poznań. Klub ten już w przyszłym roku będzie obchodził stulecie swego istnienia. Drużyna Warty przez lata rywalizowała z Lechem Poznań o miano pierwszej drużyny w Poznaniu i choć walkę tę ostateczne przegrała, to jednak może się poszczycić sporym gronem wiernych kibiców. Klub ten, oprócz stuletniej niemal historii, ma także wielkie ambicje i z optymizmem patrzy w przyszłość. Dodam jeszcze, że Pan Lucjan, autor poniższego tekstu, jest z wykształcenia historykiem, absolwentem Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Największą z jego wielu pasji jest właśnie historia poznańskiego sportu. Zapraszam do lektury.

Źródło: www.wartapoznansa.pl

 

„W początkach XX wieku w Wielkopolsce pod zaborem pruskim Polacy nie mogli tworzyć własnych klubów, dlatego w piłkę nożną grali głównie Niemcy zrzeszeni, w poznańskich klubach takich jak Britania,

Subiektywny przegląd ważnych, zabawnych i tragicznych wydarzeń z dziejów osiemnastowiecznego Poznania

Wiek XVIII, zwany też „Wiekiem Świateł”, lub po prostu „Oświeceniem”, wiek racjonalizmu, libertynizmu, okultyzmu i monarchii absolutnych, wiek Woltera, Casanovy i Mozarta, nie zapisał się chwalebnie w dziejach Poznania. Pierwsze kilkanaście lat tego właśnie stulecia, to nieustanne pochody wojsk rosyjskich, saskich, szwedzkich i polskich. Przez stolicę Wielkopolski przechodził bowiem front Wielkiej Wojny Północnej (1700 – 1721). Skala zniszczeń i grabieży miasta w tym czasie spowodowała, że trudno było odróżnić przyjaciół od wrogów, wszyscy bowiem rabowali, palili i gwałcili w takim samym stopniu. Podobnie rzecz się miała podczas wojny siedmioletniej (1756 – 1763), kiedy to Poznań stał się bazą wypadową dla Prusaków i Rosjan, choć sama Rzeczpospolita nie brała udziału w tej wojnie.  Wiek XVIII dla Poznania i całej Wielkopolski skończył się w 1793 roku, II rozbiorem Polski i włączeniem tej dzielnicy do państwa pruskiego.

1702 r. – W mieście przebywał Stanisław Leszczyński, przyszły król Polski z namaszczenia Szwedów.

Tramwaje konne w Poznaniu

Rozwój przestrzenny miast w XIX wieku, wymusił nowe rozwiązania w dziedzinie komunikacji. Rewolucja przemysłowa, która miała miejsce również w tym stuleciu, dokonała się także transporcie i to zarówno towarowym, jak i osobowym. Powstanie regularnych połączeń kolejowych między miastami, spowodowało powstanie dworców, a przez to i problem przewożenia dużej ilości pasażerów w różne części miasta. Dorożki nie były już w stanie obsługiwać takiej ilości ludzi, a poza tym były drogie i tylko bogaci pasażerowie mogli sobie na nie pozwolić. Jedynym, znanym wówczas pojazdem do wieloosobowego transportu w mieście był tzw. omnibus, czyli pojazd konny, przeważnie kryty, utrzymujący regularną komunikację. Omnibusy to poprzednicy dzisiejszych autobusów. Po raz pierwszy pojawiły się w Paryżu w 1662 roku. 

Omnibus konny, źródło: Wikimedia.

Stopniowo zaczęły się upowszechniać, aż wreszcie w XIX wieku, jeździły już po wszystkich większych miastach Europy. Wkrótce jednak omnibus zaczęły być wypierane przez tramwaje konne. Gładka

Historia i zabytki Ostrowa Tumskiego, część 6

Pozostałe zabytki Ostrowa Tumskiego i Zagórza, część 2

Dziś przedstawiam szóstą i jednocześnie ostatnią część cyklu o Ostrowie Tumskim. Poznamy ostatnie ciekawe miejsca na Ostrowie, na omówienie których wcześniej zabrakło miejsca. Opiszę więc pałac arcybiskupi, most Biskupa Jordana, pozostałości pruskich fortyfikacji Ostrowa, oraz budynek Arcybiskupiego Seminarium Duchownego na Zagórzu.

Pałac arcybiskupi

Obecny budynek pałacu arcybiskupiego zbudowano zapewne w miejscu dworu biskupiego, który najprawdopodobniej postawiono już w kilka lat po ustanowieniu biskupstwa poznańskiego w roku 1000. 

Pałac Arcybiskupi. Źródło: Wikimedia.

Najstarsza, pisemna wzmianka dotyczy nowego dworu wzniesionego dla biskupa Wojciecha Jastrzębca przed rokiem 1404. Rezydencja biskupów poznańskich była wielokrotnie przebudowywana, między innymi

Religijność w barokowym Poznaniu

Przeglądając dotychczas opublikowane teksty na blogu, zauważyłem, że stosunkowo mało uwagi poświęciłem do tej pory dziejom Poznania w XVII i XVIII wieku, a porównaniu np. z wiekiem XVI. Wynika to być może w faktu, iż historia renesansowego Poznania jest lepiej opisana, a poza tym był to okres największej świetności w dziejach miasta nad Wartą. Druga połowa XVII i XVIII wiek, to okres wyraźnej stagnacji stolicy Wielkopolski. Trzeba jednak poświęcić tej epoce więcej uwagi. Dziś wybrałem temat, mam nadzieje ciekawy, o wpływie religii na życie codzienne w barokowym Poznaniu.

Kościół Franciszkanów, przełom XVII i XVIII wieku. Źródło: Wikimedia.

Poznań od początku siedemnastego wieku, wkroczył wyraźnie w okres kontrreformacji. Pociągnęło to za sobą ostateczne zwycięstwo katolicyzmu nad protestantyzmem i umocnienie Kościoła rzymskiego w całej Rzeczpospolitej. Religia katolicka zdominowała życie mieszkańców ówczesnego Poznania, szczególnie w dziedzinie obyczajów. Normy obyczajowe i społeczne, propagowane przez duchowieństwo katolickie,

Twórca poznańskiego ratusza

Aż trudno uwierzyć, że architekt, który wykonał plan przebudowy poznańskiego ratusza w stylu renesansowym - najważniejszego z symboli Poznania, popadł na długie lata w zapomnienie. Mało też mamy informacji o jego życiu. Przypomniano sobie o nim dopiero w 1 poł. XIX wieku. Wtedy to Józef Łukaszewicz odkrył w archiwach i opublikował dwa kontrakty, jakie rada miejska zawarła z Janem Baptystą Quadro z Lugano, bo o nim mowa. Kontrakty te opublikowano w 1838 roku, co dało początek badaniom nad jego życiem i działalnością. Dla potomnych pozostał „twórcą jednego dzieła”, choć ratusz to nie jedyna budowla zaprojektowana przez niego w Polsce, chociaż jest on jego najznakomitszym dziełem.   

Rzeźba J.B. Quadro, źródło: Wikimedia.

Jan Baptysta Quadro pochodził z miasta Lugano na pograniczu Szwajcarii i Włoch. Nie znamy daty jego urodzenia, ani nie wiemy dokładnie, jak trafił do Poznania. Być może przebywał w Saksonii i na Śląsku.

Dzieje poznańskiej sceny operetkowej

Niezależnie od tego, czy jesteśmy miłośnikami muzyki operetkowej i musicali, czy też nie, każdy z nas z pewnością słyszał najpopularniejsze „hity” tego właśnie gatunku muzycznego, którego Jerzy Waldorff nazwał ”lekkomyślną siostrą opery”, jak chociażby: Co się dzieje, oszaleję, Wielka sława to żart, Usta milczą, dusza śpiewa, Bo to jest miłość, Artystki, artystki, artystki z varieté, Graj Cyganie, Ach jedź do Varašdin czy też Miłość, to niebo na ziemi. Autor niniejszych słów sam zalicza się do grona wielbicieli zarówno muzyki operowej, jak i operetkowej, więc listę tych szlagierów mógłby jeszcze wydłużyć, ale nie miejsce i czas po temu...  

Teatr Muzyczny w Poznaniu, źródło: Wikimedia.

Operetka narodziła się w połowie XIX wieku w Paryżu. Jest to gatunek sceniczny, spokrewniony z operą, charakteryzującym się lekką, melodyjną muzyką i komediową akcją. Gatunkami bardzo zbliżonymi do operetki są: wodewil, singspiel (śpiewogra), musical i opera komiczna. Paryż przez wiele lat był europejską

Poznańskie wiosła

Dziś oddaję głos, a właściwie miejsce na stronie dla bardzo interesującego tekstu autorstwa Pana Bartosza Mikołajczaka. Pan Bartosz jest rodowitym poznaniakiem, absolwentem socjologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Interesuje się przede wszystkim sportem, a zwłaszcza piłką nożną oraz muzyką. Artykuł, który dziś prezentujemy, opowiada o historii poznańskiego wioślarstwa. W sporcie tym Polacy, a zwłaszcza poznaniacy, odnosili spore sukcesy. Jest on też nierozerwalnie związany z Poznaniem. Gorąco zachęcam do lektury.

 

„Lista sukcesów poznańskich wioślarzy i wioślarek robi ogromne wrażenie. Są to mistrzowie polski, medaliści mistrzostw świata, a także igrzysk olimpijskich. Pod tym względem z pewnością biją na głowę przedstawicieli innych, popularniejszych dyscyplin sportu. Wielokrotnie też są nagradzani w plebiscytach na najlepszego sportowca Wielkopolski w poznańskich gazetach.

Rozrywki mieszkańców renesansowego Poznania

Trudy codziennej pracy mieszkańców Poznania w okresie renesansu, przeplatały się z okresami świąt, karnawału, jarmarków i wydarzeń specjalnych, jakie miały miejsce tylko raz na kilka lat. Choć tematem tego artykuł jest średniowieczny Poznań, to wiele z omawianych poniżej rozrywek, istniało także w innych okresach bogatej przeszłości stolicy Wielkopolski.

Rytm dni świątecznych wyznaczał kalendarz kościelny. Karnawał zaczynał się po świętach Bożego Narodzenia, a więc de facto otwierał nowy rok kalendarzowy. Następował wówczas prawdziwy wybuch radości i zabaw. 

Źródło: Wikimedia.

Bawiono się na ogół w domach prywatnych, rzadziej publicznie. W tym czasie organizowano także hucznie obchodzone wesela. Nie ma się co dziwić poznaniakom, skoro karnawał przypadał po surowo przestrzeganym okresie adwentu. W karnawale uczniowie akademii Lubrańskiego i kolegium jezuickiego

Administracja niemiecka w okupowanym Poznaniu 1939-45

Po klęsce  wojsk polskich w wojnie obronnej z III Rzeszą, połowa obszaru Polski znalazła się pod okupacją niemiecką, a druga połowa została zajęta przez armię radziecką. 8 października 1939 roku, Adolf Hitler wydał dekret, który miał obowiązywać od 26 października o wcieleniu do III Rzeszy przedwojennych polskich województw: śląskiego, poznańskiego i pomorskiego, oraz części województw: białostockiego, kieleckiego, krakowskiego, łódzkiego i warszawskiego. Na tym obszarze dokonano nowego podziału administracyjnego, poprzez utworzenie dwóch okręgów Rzeszy: Poznań (Reichsgau Posen), przemianowany 29 stycznia 1940 roku na Kraj Warty (Reichsgau Wartheland, lub Warthegau) i Prus Wschodnich, przemianowanego 2 listopada 1939 roku na Gdańsk – Prusy Zachodnie (Reichsgau Danzig – Westpreussen). Ponadto utworzono dwie rejencje: katowicką, którą włączono do Prowincji Śląskiej (Provinz Schlesien) i ciechanowską, włączoną do Prus Wschodnich (Provinz Ostpreussen). Z pozostałego