Parowozy, kotły i walce, czyli zakłady Cegielskiego w okresie międzywojennym

W

 październiku tego roku napisałem artykuł o pierwszych dziesięcioleciach fabryki Hipolita Cegielskiego w Poznaniu (do 1918 roku). Dziś kontynuuję temat i przedstawiam historię zakładów w dwudziestoleciu międzywojennym i w latach okupacji.

Jak powstawało auto dla rolnika, czyli historia Tarpana

Miło mi zaprezentować Wam kolejny tekst przygotowany przez stałego współpracownika „Poznańskich Historii”, Lucjana Morosa. Pan Lucjan zabierze nas dziś w podróż śladem słynnego samochodu marki Tarpan, produkowany niegdyś w fabryce w Antoninku. Jestem pewien, że artykuł przypadnie do gustu nie tylko miłośnikom motoryzacji.

Jak powstawało auto dla rolnika, czyli historia Tarpana

W

 tym roku mija 45 lat od rozpoczęcia w Poznaniu-Antoninku seryjnej produkcji Tarpana – polskiego samochodu dla rolnictwa.

Dzień 11 listopada 1918 r. w poznańskiej prasie

D

ziś mija setna rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości. Co prawda, Poznań na wyzwolenie będzie musiał poczekać jeszcze kilkanaście tygodni, ale już czuć było w powietrzu powiew wolności. Działacze niepodległościowi nie próżnowali, a prasa donosiła o kończącej się wojnie i niosła nadzieję na odbudowę Polski.

Cmentarz parafii Bożego Ciała przy ul. Bluszczowej

T

rudno wyobrazić sobie lepszą okazję do napisania historii cmentarza, niż dzień Wszystkich Świętych. Pięknych nekropolii w Poznaniu nie brakuje, a jednym z najpiękniejszych jest cmentarz parafii Bożego Ciała przy ul. Bluszczowej na Dębcu. 

Historia dawnej parafii ewangelickiej św. Mateusza na Wildzie

K

ościół pw. Maryi Królowej stanowi dominujący element Rynku Wildeckiego. Wprawne oko dostrzeże zapewne ciekawe elementy architektoniczne kościoła, bo to ani neogotyk, ani neobarok, więc właściwie co? Choć dziś jest to kościół parafialny dla większej części mieszkańców Wildy, to nie zapominajmy, że budowano go dla tutejszej społeczności ewangelickiej.

Od sklepu do fabryki, czyli dzieje firmy Hipolita Cegielskiego (do 1918 r.)

K

iedy Hipolit Cegielski wybitny filolog klasyczny, absolwent uniwersytetu berlińskiego, wstępował w mury Gimnazjum im. Św. Marii Magdaleny aby rozpocząć tu karierę pedagogiczną, nie przypuszczał nawet, że przejdzie do historii nie jako nauczyciel, ale fabrykant.

10 niesamowitych poznańskich pomników

P

omniki stały się częścią miejskiego krajobrazu. W Poznaniu także ich nie brakuje, choć nie wszystkie należy uznać za udane. Wybór 10 najciekawszych poznańskich pomników nie był łatwy, ale podjąłem to wyzwanie.

Za rok 100 lat, czyli historia PSS "Społem"

Pan Lucjan Moros, znany i lubiany współpracownik „Poznańskich Historii”, napisał kolejny bardzo ciekawy tekst, do lektury którego niniejszym zapraszam. 

S

połem Poznańska Spółdzielnia Spożywców w przyszłym roku obchodzić będzie stulecie istnienia. Przybliżamy dziś historię tej zasłużonej dla polskiego handlu spółdzielni, która stworzyła pierwszą w Poznaniu sieć sklepów.

Kaisergarten, czyli niezwykły poznański teatr variété

P

rzełom XIX i XX wieku to coraz większa „demokratyzacja” kultury. Europejska klasa średnia szukała lekkiej i łatwej rozrywki, ale w dobrym guście. Odpowiedzią na te potrzeby były teatry variété, czyli mówiąc po polsku, teatry rozmaitości.

Wehikuł czasu, czyli Poznań A.D. 1870, część 2

W

 ubiegłym tygodniu przedstawiłem Wam pierwszą część relacji z podróży wehikułem czasu w przeszłość Poznania. Zdążyłem opublikować skrót rozmowy z arcybiskupem Ledóchowskim, a w dzisiejszym odcinku przedstawię relacje z rozmowy z trzema równie fascynującymi ludźmi związanymi z Poznaniem.

Wehikuł czasu, czyli Poznań A.D. 1870, część 1

K

ilka miesięcy temu udaliśmy się w podróż w czasie i przenieśliśmy do Poznania w 1850 r. Zapraszam dziś do kolejnej przejażdżki wehikułem czasu, tym razem do 1870 r. Sporo wtedy działo się na świecie, a i w Poznaniu nie narzekano na nudę.

Od żartu do zwierzyńca, czyli historia ogrodu zoologicznego na Jeżycach

P

ierwsze zwierzyńce, czyli miejsca gdzie przetrzymywano i pokazywano dzikie zwierzęta, powstały już w starożytności, jednak pierwsze ogrody zoologiczne z prawdziwego zdarzenia, były zakładane w XVIII stuleciu, choć tak naprawdę wielka kariera ogrodów zoologicznych rozpoczęła się w XIX w. Pierwsze Zoo w Poznaniu założono już w 1874 r., a zaczęło się od żartu.

„Elektrownia Garbary – dokument potencjalny” – recenzja

C

entrum Turystki Kulturowej „TRAKT” realizuje szereg projektów edukacyjnych, promujących Poznań, jego historię i atrakcje turystyczne. CTK TRAKT organizuje wystawy, wydaje książki i przewodniki. Jedną z takich wystaw zorganizowano w drugiej połowie 2017 r., a jej tematem była Elektrownia Garbary.

Lokacja Poznania na prawie niemieckim w 1253 r.

P

oczątki grodu poznańskiego sięgają X w., jednak miastem z prawdziwego zdarzenia stał się Poznań dopiero w 1253 r., kiedy to książęta wielkopolscy: Przemysł I i Bolesław Pobożny, przeprowadzili jego lokację na prawie niemieckim. W opiniach badaczy, lokacja Poznania uznawana jest za wzorcową.

Od ewangelickiej "katedry" do katolickiego kościoła

W

ieża dawnego ewangelickiego kościoła św. Pawła, a obecnie Najświętszego Zbawiciela, jest jedną z najwyższych w Poznaniu. Do dziś stanowi ona dominujący element architektoniczny ul. Fredry, która kiedyś nosiła nazwą ulicy Kościoła Świętego Pawła. Świątynia nie była co prawda najstarszym kościołem ewangelickim w Poznaniu, ale za to tym najważniejszym.

Jerzy Mieloch - motocyklowy mistrz z Poznania

P

ostać Mielocha godna jest pamięci i naśladowania, ze względu na upór i wytrwałość w podnoszeniu własnych kwalifikacji sportowych. Był on kiedyś niewątpliwie bożyszczem wielu młodych adeptów motocyklowego szaleństwa – był dla nich wzorem dyscypliny i odwagi. Warto, by zawsze o nim pamiętano.*

Od osady Piaski do Placu Bernardyńskiego

P

lac Bernardyński, usytuowany na terenie dawnej osady Piaski przy ruchliwej ulicy Garbary, znany jest dziś m.in. z ekologicznego targu owocowo-warzywnego. Plac zawdzięcza swą nazwę kościołowi i klasztorowi bernardynów (franciszkanów-obserwantów), które to budynki dominują nad placem.

Poznański zbór Kościoła Zielonoświątkowego

T

o już kolejny artykuł z cyklu „Kościoły i związki wyznaniowe w Poznaniu”. Ostatnio pisałem o poznańskiej parafii Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, a dziś zapraszam do zapoznania się z historią i doktryną Kościoła Zielonoświątkowego, którego jeden ze zborów znajduje się także w stolicy Wielkopolski.

Nowy Ratusz na Starym Rynku

P

rzez ponad pięćdziesiąt lat tzw. „nowy ratusz”, wybudowany z nakazu władz niemieckich w pobliżu renesansowego ratusza, stanowił dominujący element Starego Rynku. Mimo oczywistych skojarzeń z pruskim zaborcą, rezydowały w nim także polskie władze miejskie w okresie międzywojennym.

10 łazarskich "perełek"

Ł

azarz to kolejna z charakterystycznych dzielnic Poznania. Znajduje się tutaj chyba największe w Poznaniu skupisko obszernych, „pałacowych” kamienic z przełomu XIX i XX. Główną arterią komunikacyjną tej dzielnicy jest oczywiście ulica Głogowska, ale jeśli chcemy dogłębnie poznać Łazarz, to najlepiej wybrać się na spacer wzdłuż mniejszych ulic, odchodzących i dochodzących do Głogowskiej. 

Wielkopolska Wiosna Ludów

N

iemal dokładnie 170 lat temu w zaborze pruskim zakończył się zryw niepodległościowy, zwany Wiosną Ludów. Wielkopolska była jednym z frontów ogólnoeuropejskiego ruchu rewolucyjnego, który zmienił nieodwracalnie sytuację na Starym Kontynencie.

Kościoły międzywojennego Poznania

A

rchitektura międzywojennego Poznania to z jednej strony fascynacja stylami historyzującymi, głównie barokiem i klasycyzmem, a z drugiej śmiałe eksperymenty z modernizmem. W przypadku budowli sakralnych było jednak inaczej. Architekci pozostali tu wierni tradycji. Czas eksperymentów z nowymi prądami w architekturze sakralnej jeszcze nie nadszedł.

Zielona dolina Cybiny

C

ybiński Klin Zieleni, ciągnący się od Jeziora Maltańskiego poprzez okolicę Białej Góry, Kobylepole i Antoninek, a kończący się w Swarzędzu, to jedno z ulubionych miejsc spacerowych setek poznaniaków, w tym piszącego te słowa.

„Chodź, zobacz! Przewodnik po Trakcie Królewsko-Cesarskim dla dzieci” – recenzja

I

stniejące od kilku lat Centrum Turystki Kulturowej TRAKT, realizujące szereg projektów edukacyjno-kulturalnych i historycznych w Poznaniu, co chwilę wzbogaca swą ofertę skierowaną do młodszych i nieco starszych poznaniaków oraz turystów, odwiedzających Poznań. Jedną z ostatnich propozycji CTK TRAKT jest oryginalny przewodnik dla najmłodszych „Chodź, zobacz!”

Poznański pułk rumuńskiego króla

P

rzez cały okres międzywojenny Polskę i Rumunię łączył sojusz wojskowy, bardzo dobre stosunki polityczne, a przede wszystkim wspólna granica, która okazała się zbawienna we wrześniu 1939 r. Jednym z licznych gestów przyjaźni ze strony rządu polskiego w stosunku do władz Rumunii, było mianowanie króla Karola II honorowym dowódcą 57. Pułku Piechoty Wielkopolskiej.

Wielkanoc na wielkopolskiej wsi w drugiej połowie XIX stulecia

Ś

więta wielkanocne nie cieszą się co prawda taką sympatią, jak Boże Narodzenie, choć Wielkanoc to najważniejsze święto w kalendarzu liturgicznym. Niemniej w kwestiach obrzędów i tradycji ludowych, Wielkanoc wcale nie ustępuje Bożemu Narodzeniu, a może nawet je przewyższa.

Wehikuł czasu, czyli Poznań A.D. 1850, część 2

Z

apraszam na drugą część „Wehikułu czasu”. W części pierwszej przedstawiłem sytuację na świecie w 1850 r. oraz zrelacjonowałem rozmowę z Hipolitem Cegielskim, jednym z czołowych bohaterów pracy organicznej. Dziś poznamy cztery osobistości związane z Poznaniem ok. połowy XIX stulecia.

Wehikuł czasu, czyli Poznań A.D. 1850, część 1

M

inął już niemal rok od naszej ostatniej podróży wehikułem czasu w przeszłość Poznania. Ostatnio odwiedziliśmy stolicę Wielkopolski w 1835 r. Podczas tej podróży miałem okazję porozmawiać m.in. z gen. Dezyderym Chłapowskim i Gustawem Potworowskim. Dziś zobaczymy, jak wyglądał Poznań 15 lat później.

Kino "Słońce" w Poznaniu 1927 - 1945

Dziś mam przyjemność zaprezentować Wam kolejny tekst autorstwa Pana Lucjana Morosa. Pan Lucjan przygotował artykuł o historii najsłynniejszego poznańskiego kina okresu międzywojennego, czyli oczywiście kina „Słońce”.

Całe przejście zapchane ludźmi. Pełno osób przegląda nowe fotosy… Rozpalone policzki, gorączkowe uwagi…

­­- Jaka ładna ta Greta Garbo…

- To musi być dobry film…

- Ach dziś premierja w „Słońcu”!...

- Pójdziemy maleńka do „Słońca”?

- Ależ naturalnie…

Piękno nieodzyskane, czyli 10 obiektów, których już nie znajdziemy w Poznaniu

P

oznań, podobnie jak inne polskie miasta, zmieniał swoje oblicze. Miasto się przekształcało, nowe budynki zastępowały stare, część z nich rozebrano, a inne były niszczone przez wojny i pożary. Dziś kiedy patrzymy na stare ryciny czy zdjęcia, zdajemy sobie sprawę, że gdyby przetrwała choć część z nieistniejących już budowli, Poznań wyglądałby zupełnie inaczej. Czy byłby piękniejszy? Na to pytanie niech każdy sam sobie odpowie.

Maltanka, czyli historia niezwykłej poznańskiej kolejki

J

uż od 46 lat wąskotorowa Kolejka Parkowa Maltanka stanowi jedną z największych atrakcji Poznania. Od kwietnia do września przewozi setki pasażerów, wybierających się na spacer w okolice jeziora Maltańskiego i Nowego Zoo, zapewniając frajdę zarówno dzieciom, jak i ich rodzicom.

Katalog Domu Sportowego Jana Wiencka z 1929 roku

Mam dziś przyjemność zaprezentować Wam nowy tekst autorstwa Lucjana Morosa. Pan Lucjan przedstawi nam katalog firmy Jana Wiencka, zajmującej się handlem sprzętem sportowym. Serdecznie zapraszam. 

J

an Wiencek, ur. 10.01.1892 r., w okresie międzywojennym założył i prowadził w Poznaniu Dom Sportowy. Mieścił się on przy ulicy Św. Marcin 14. Asortyment jego sklepu był tak szeroki, że mógłby on z powodzeniem konkurować ze współczesnymi marketami sportowymi.

Muzeum Literackie Henryka Sienkiewicza w Poznaniu

P

rzy Starym Rynku, w okazałej kamienicy należącej kiedyś do Jana Baptysty Quadro z Lugano, budowniczego poznańskiego ratusza, znajduje się Muzeum Literackie Henryka Sienkiewicza, owoc pasji Ignacego Mosia, wybitnego poznaniaka zafascynowanego twórczością pisarza-noblisty.

"Portki księdza", czyli historia nieistniejącego kościoła ewangelickiego św. Piotra i jego parafii

P

rzez ponad sto lat kościół św. Piotra stanowił najbardziej charakterystyczny element placu Świętokrzyskiego, nazwanego później placem Piotra, a obecnie placu Wiosny Ludów. Z racji swojego wyglądu, świątynia była przedmiotem nieustannych kpin mieszkańców Poznania.

Klementyna Śliwińska - pionierka polskiego automobilizmu

Mam dziś przyjemność zaproponować Wam gościnny artykuł poświęcony Klementynie Śliwińskiej, pionierce automobilizmu w Polsce. Autorem artykułu jest Pan Lucjan Moros, który od czasu do czasu pisuje do „Poznańskich Historii”. Napisał on już kilka tekstów poświęconych m.in.: historii Warty Poznań, postaci Romana Wilhelmiego i Poznańskiej Grze Liczbowej „Koziołki”. Pan Lucjan jest z wykształcenia historykiem, a szczególnie interesuje się sportem i fotografiką.

Przemysław Garczyński - "Kelner" - recenzja

O

statnio na rynku wydawniczym pojawia się coraz więcej kryminałów, których akcja dzieje się w Poznaniu. Powieść Przemysława Garczyńskiego „Kelner” to kolejna książka, która przenosi czytelników do stolicy Wielkopolski.

10 jeżyckich "perełek"

J

eżyce to jedna z najbardziej charakterystycznych dzielnic Poznania. Wraz w Wildą, Grunwaldem i Łazarzem, stanowi ona niejako „kręgosłup” stolicy Wielkopolski. Główną arterią komunikacyjną Jeżyc jest ul. Dąbrowskiego, jedna z najdłuższych w Poznaniu. Miłośnicy architektury secesyjnej znajdą tu wiele niezwykłych kamienic z przełomu XIX i XX w., a czytelnikom książek Małgorzaty Musierowicz, Jeżyce mogą kojarzyć się ze słynnym cyklem powieściowym.