Wesołych Świąt!

M

oi Drodzy, już za chwilę obchodzić będziemy święta Bożego Narodzenia. Za nami kolejny, ważny rok dla Poznania i „Poznańskich Historii”. W naszym mieście zmieniła się władza, a blog może pochwalić się stale wzrastającą liczbą czytelników i komentatorów. W tym roku udało mi się wprowadzić kilka zmian, które zostały pozytywnie przyjęte przez czytelników, co bardzo mnie cieszy. Mimo, że mam coraz mniej czasu na pisanie, to jednak obiecuję, że jeśli nie dojdzie do jakieś katastrofy, to „Poznańskie Historie” będą ukazywać się w nowym roku, a mam nadzieję, że i w następnych latach można będzie czytać kolejne teksty na blogu.

Poznańska parafia prawosławna

P

rzedstawiam dziś trzeci odcinek z cyklu „Kościoły i związki wyznaniowe w Poznaniu”. Po Reformowanym Kościele Katolickim w Polsce i parafii Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego, przyszedł czas na poznańską parafię prawosławną.

10 najpiękniejszych i najcenniejszych poznańskich kościołów

T

o już kolejny tekst w serii „ranking”. Tematyką tego odcinka są poznańskie kościoły. Nie muszę chyba pisać, jak trudno było skompletować tę listę, nie dlatego, że nie było z czym wybierać, ale przeciwnie – pięknych i cennych kościołów w Poznaniu nie brakuje.

"De optimo senatore", czyli międzynarodowa kariera dzieła pewnego poznańskiego biskupa

B

iskup Wawrzyniec Goślicki to postać znana dziś wyłącznie historykom polskiej myśli politycznej XVI wieku, przewodnikom po katedrze poznańskiej i znawcom dziejów tutejszej archidiecezji, a przecież traktat filozoficzny tego świetnie wykształconego biskupa pt. De optimo senatore, czyli O doskonałym senatorze, zrobił furorę w nowożytnej Europie.

Od Wszystkich Świętych do Andrzejek, czyli listopad w wielkopolskiej tradycji ludowej

L

istopad rozpoczyna się dniem Wszystkich Świętych, następnie mamy Zaduszki (2 listopada), później, 11 listopada, obchodzimy św. Marcina, 25 przypadają Katarzynki (dzień św. Katarzyny), a miesiąc kończy się dniem św. Andrzeja, w tradycji zwanego Andrzejkami. Opuśćmy na chwile Poznań (choć nie do końca) i przenieśmy się na wielkopolską wieś, aby zobaczyć, jak lud obchodził te listopadowe święta.

Poznań 1146 - Krzyszków 1157

K

iedy w 1138 roku Bolesław Krzywousty dokonał żywota, weszła w życie jego ustawa sukcesyjna, zwana błędnie testamentem, dzieląca Polskę na dzielnice z najstarszym synem Krzywoustego Władysławem, jako księciem zwierzchnim. Jednak już kilka lat później został on obalony i wygnany, a spowodowały to dwa wydarzenia, które rozegrały się w Poznaniu i podpoznańskim Krzyszkowie.  

Historia Folwarku Edwardowo

Mam zaszczyt i przyjemność zaprezentować dziś kolejny tekst autorstwa Agnieszki Wiśniewskiej, najaktywniejszej współpracowniczki „Poznańskich Historii”. Wszystkim stałym czytelnikom blogu nie trzeba jej przedstawiać, więc zapraszam do ciekawej lektury.

P

oznań jest miastem ciągle rozwijającym się. Od czasu jego powstania w znacznym stopniu zwiększył się jego obszar. Wchłaniane były coraz to nowe tereny i okoliczne wsie, funkcjonujące na obrzeżach miejskich. Tak dzieje się nadal. Ówczesny zespół folwarczny Edwardowo wchodzi obecnie w skład osiedla samorządowego Ławica. Leży po zachodniej stronie Poznania. W 1940 roku Ławica wieś wraz z folwarkiem Edwardowo i sąsiednim folwarkiem Marcelin przyłączone zostały do Poznania.

Targowisko, centrum polskości i miejsce zgromadzeń, czyli Stary Rynek w XIX wieku

W

ydawałoby się, że po zajęciu Poznania przez wojska pruskie w 1793 roku, rola Starego Rynku diametralnie się zmieni. Prusacy w szybkim tempie rozbudowali miasto i zbudowali konkurencyjną wobec Rynku dzielnicę, nazwaną wkrótce Górnym Miastem, ale czy Stary Rynek utracił zupełnie swą wielowiekową rolę?

10 symboli Poznania

P

aryż ma wieżę Eiffla, Londyn Tower Bridge, Rzym Koloseum, Moskwa Sobór Błogosławionego Wasyla, Berlin Bramę Brandenburską, a Poznań? No właśnie, czy stolica Wielkopolski ma jaki symbol, który nieodmiennie kojarzy się z nią? A może jest ich kilka? Oto moja lista 10 symboli Poznania.

Ad maiorem Dei gloriam, czyli przybycie jezuitów do Poznania

H

istoria Kościoła nie zna zakonu, który wzbudzałby większe kontrowersje, niż Towarzystwo Jezusowe, zwane potocznie jezuitami. Oskarżano ich o żądzę władzy i bogactwa, szerzenie ciemnoty, działania zakulisowe, a nawet wywoływanie konfliktów zbrojnych i inspirowanie zabójstw politycznych. Jak to zwykle bywa, w czarnych legendach niewiele jest prawdy, a Poznań ma wielki dług wdzięczności wobec ojców jezuitów.

Na pensji w Poznaniu dziewiętnastego stulecia

D

awno, dawno temu, kiedy „Poznańskie Historie” były jeszcze w powijakach, zdarzyło mi się popełnić tekst o edukacji dziewcząt w dziewiętnastowiecznym Poznaniu. Tamten wpis jednak wymaga uzupełnienia i dziś proponuje przenieść się na dziewiętnastowieczną  pensję i przyjrzeć życiu tamtejszych uczennic.

Dzieje Górczyna

G

órczyn to stara dzielnica Poznania, a wcześniej wieś podmiejska o niezwykle bogatej historii. Dziś co prawda pozostaje w cieniu takich dzielnic, jak Jeżyce, Łazarz, Wilda, czy Sołacz, nie mniej jednak warto poznać ten zakątek naszego miasta. 

Przerwa wakacyjna

Lato w pełni, pogoda jest wymarzona, a zatem pora na wypoczynek. Wielokrotnie już pisałem o tym, jak pasjonującym zajęciem jest pisanie bloga, nie mniej jednak, trzeba od czasu do czasu zrobić sobie krótką przerwę, odpocząć, naładować akumulatory i zaplanować rozwój bloga na następne miesiące. Spotkamy się już za miesiąc. Pierwszy powakacyjny wpis ukaże się 31 sierpnia.

Życzę wszystkim udanych wakacji i pięknej pogody. Do zobaczenia wkrótce!

Maciej Brzeziński

Wehikuł czasu, czyli Poznań A.D. 1580, część 2

W

 ubiegłym tygodniu przedstawiłem pierwszą część relacji z wyprawy wehikułem czasu do Poznania w roku 1580, a dziś zapraszam na kontynuację.

Wehikuł czasu, czyli Poznań A.D. 1580, część I

T

o już trzecia relacja z wyprawy wehikułem czasu w przeszłość Poznania. Postanowiłem raz jeszcze odwiedzić stolicę Wielkopolski w okresie jej „złotego wieku”. Mój wybór padł na rok 1580. Jak zwykle, spisałem rozmowy z siedmioma wybranymi osobami, reprezentującymi różne grupy społeczne, zawodowe i narodowościowe.

10 najsłynniejszych poznanianek

Z

achęcony zainteresowaniem z jakim spotkał się pierwszy ranking dotyczący dziesięciu osób, które najbardziej przyczyniły się do rozwoju Poznania, dziś prezentuje kolejny, którego bohaterami, a właściwie bohaterkami, są sławne i wybitne panie, których życie w jakiś sposób splotło się z Poznaniem.

Katedra poznańska królewską nekropolią?

K

iedy myślimy o katedrze, jako miejscu pochówku królów polskich, mamy na myśli przede wszystkim katedrę na Wawelu. Tam przecież możemy podziwiać monumentalne grobowce władców dawnej Polski, ale wiemy skądinąd, że nie tylko tam chowano naszych monarchów. Według tradycji, nekropolią królów i książąt z dynastii Piastów, była także katedra poznańska.

Grecy w Poznaniu

P

oznań nigdy nie był miastem jednolitym narodowościowo. W ciągu wieków, obok Polaków, mieszkali tu Niemcy, Żydzi, Włosi, Szkoci, Francuzi, Rosjanie, Ormianie, Bułgarzy, a także Grecy. Tej ostatniej grupie narodowościowej poświęcony jest dzisiejszy tekst.

Konstancja z Potockich Raczyńska, czyli żywot kobiety niezwykłej

P

rzełom XVIII i XIX wieku, to w historii Polski czas nieprzeciętnych kobiet. Były wśród nich artystki, intelektualistki, lwice salonowe i skandalistki. Nasza dzisiejsza bohaterka była po części każdą z nich.

Poznańska parafia Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego

P

rzy ulicy Ogrodowej w Poznaniu znajduje się niewielki, neogotycki kościół pw. Świętego Krzyża. Został on zbudowany w latach 1885 – 1886 dla potrzeb grupy staroluteran. Obecnie należy on do Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego, jednego z największych kościołów chrześcijańskich na świecie.

Gniezno czy Poznań? Gdzie znajdowała się pierwsza stolica Polski?

K

westia pierwszej stolicy państwa polskiego zajmuje historyków od co najmniej XIX wieku. Sprawa nie jest jeszcze przesądzona, ale i nasuwa się pewne istotne pytanie: czy w państwie pierwszych Piastów była w ogóle jakaś stolica?

No to mamy już 3 lata!

D

okładnie trzy lata temu blog „Poznańskie Historie”, rozpoczął działalność.

21 maja 2011 roku ukazał się pierwszy wpis na „Poznańskich Historiach”.

10 osób, które najbardziej przyczyniły się do rozwoju Poznania

N

a wielu blogach od dawna pojawiają się różnego typu rankingi, postanowiłem więc pójść z duchem czasu i co jakiś czas zaprezentować podobne. Będą one oczywiście miały całkowicie subiektywny charakter. Dziś pierwszy z tej serii.

Co kryje park na osiedlu Czecha? Pruskie umocnienia wśród ratajskich bloków!

Dziś mam przyjemność zaprezentować kolejny artykuł autorstwa Agnieszki Wiśniewskiej, która jest już doskonale znana wszystkim stałym czytelnikom „Poznańskich Historii”.

D

zisiejsze osiedla bloków na Ratajach powstały na dawnym obszarze fortecznym należącym do Twierdzy Poznań. Obiekt, którego dotyczy ten tekst, znajduje się na terenie nieistniejącej już obecnie wsi Chartowo. W czasie, kiedy został zbudowany, były to przedpola Poznania, lecz teraz po rozbudowie miasta i wchłonięciu okolicznych wsi znajduje się w jego granicach.

Wehikuł czasu, czyli Poznań A.D. 1500, część 2

P

rzedstawiam dziś drugą część relacji z wizyty wehikułem czasu w Poznaniu w 1500 roku. Pierwsza część obejmowała rozmowy z trzema wybranymi osobami, żyjącymi wówczas w stolicy Wielkopolski: służącą Anusią, starostą Ambrożym Pampowskim oraz rektorem szkoły Marii Magdaleny, ks. Tomaszem z Nowego Szczecina. Dziś zapis rozmów z aż czterema osobami.

Wehikuł czasu, czyli Poznań A.D. 1500, część 1

W

 styczniu tego roku zabrałem Państwa w podróż wehikułem czasu do Poznania w roku 1414. Dziś proponuję przenieść się prawie sto lat później, do roku 1500 aby zobaczyć, jak wyglądał Poznań i czym żyli ludzie na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych. Porozmawiamy z kilkoma mieszkańcami ówczesnego miasta i spróbujemy poczuć atmosferę tamtych lat.

Wesołych Świąt!

Święta wielkanocne już za pasem, chciałbym więc złożyć wszystkim Czytelnikom, Poznaniakom, Współpracownikom i innym Blogerom, najserdeczniejsze życzenia z tej właśnie okazji. Niech te Święta upłyną w miłej, rodzinnej atmosferze, niech pogoda dopisze, a potrawy świąteczne niech smakują tak, jak nigdy przedtem. 

Jednym słowem więc - Wesołych Świąt, smacznego jajka i (niezbyt)mokrego dungusa!

Następny tekst ukaże się dopiero za dwa tygodnie. No cóż, tydzień temu nic nie opublikowałem, podobnie, jak dzisiaj, ale ostatnio miałem sporo spraw na głowie, a do tego jeszcze wypadł mi tygodniowy wyjazd służbowy. Obiecuję jednak wziąć się w garść, lepiej zarządzać swoim czasem i nie robić już tak długich przerw, przynajmniej do przerwy wakacyjnej w sierpniu. 

Maciej Brzeziński

Źródło: Wikimedia.

Henryk II u bram Poznania

D

o tej pory praktycznie nie pisałem o wczesnych dziejach Poznania, a więc okresie do lokacji miasta w 1253 roku. Pora zatem to zmienić. 

„Jak świat światem, nigdy nie był Niemiec Polakowi bratem”, głosiło stare przysłowie. Wojny polsko-niemieckie toczyły się już u zarania państwa polskiego. Jedna z pierwszych wypraw rycerstwa niemieckiego, prowadzonego przez samego króla Niemiec, a później cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego Henryka II w 1005 roku, dotarła aż pod Poznań, ale wobec niemożności zdobycia silnie umocnionego grodu, zawarto pokój. Jednakże, zaledwie pięć lat wcześniej, poprzednik Henryka II - Otton III, był uroczyście przyjmowany przez księcia Bolesława zwanego Chrobrym w Gnieźnie, gdzie pielgrzymował do grobu św. Wojciecha. Otton na pewno przejeżdżał przez Poznań, który był wówczas jednym z czołowych grodów państwa wczesnopiastowskiego i najsilniejszą twierdzą w państwie Mieszka I i Bolesława Chrobrego.

Beocja czy Sparta? Jak wykształcił się poznański etos

W

ydarzenia rozgrywające się w Poznańskiem wzbudzały żywe zainteresowanie Polaków w innych zaborach. Część publicystów niechętna Poznańczykom, porównywała Poznańskie do starożytnej Beocji uważając, że Poznańczycy skupiają się tylko na sprawach materialnych. Sami Wielkopolanie woleli porównywać swą małą ojczyznę do Sparty, krainy twardej, nieustępliwej, zdolnej do walki i najwyższych poświęceń. 

Reformowany Kościół Katolicki w Polsce i jego poznańska siedziba

P

oznań nie był, nie jest i zapewne nigdy nie będzie miastem jednowyznaniowym. Chciałbym dzisiejszym tekstem zainicjować cykl o poznańskich wspólnotach religijnych. Pierwszym z omawianych Kościołów jest Reformowany Kościół Katolicki w Polsce.

                                         

Reformowany Kościół Katolicki w Polsce należy do wspólnoty Kościołów starokatolickich, więc zanim przejdę do omówienia działalności tego Kościoła w Poznaniu i jego doktryny, trzeba przedstawić genezę starokatolicyzmu i poznać zasady jego wiary, bowiem starokatolicyzm to nie tylko odrzucenie dogmatu o nieomylności papieża.

Pomniki Wieszcza Adama w Poznaniu

C

o prawda Adam Mickiewicz nie kochał Wielkopolski tak bardzo jak Litwy, ale to w Poznaniu powstał pierwszy na ziemiach polskich pomnik Wieszcza. Dziś stolica Wielkopolski może poszczycić się aż dwoma pomnikami poety, który przebywał nad Wartą i Prosną w latach 1831 – 1832, oddając się zresztą nie tylko poezji i rozmyślaniom.

Adam Mickiewicz (1798 – 1855) uważany za jednego z największych polskich poetów, przybył do Wielkopolski w sierpniu 1831 roku z zamiarem nielegalnego przekroczenia granicy prusko-rosyjskiej i przyłączenia się do powstańców listopadowych. Trzeba przyznać, że nie śpieszył się, skoro wiadomość o wybuchu powstania zastała go w Rzymie w grudniu 1830 roku, a do Wielkopolski przybył dopiero w sierpniu następnego roku. Podjął kilka prób przekroczenia

Dominikanie, karmelici, bernardyni, czyli zakony żebracze w średniowiecznym Poznaniu

K

ażdy, kto zetknął się z historią europejskiego średniowiecza wie, jak doniosłą rolę odgrywał wówczas Kościół i jak ważnymi ośrodkami naukowymi, kulturowymi i gospodarczymi były klasztory. Szczególną pozycję zdobyły sobie w tamtych czasach zakony żebracze, które osiedliły się także w średniowiecznym Poznaniu.

Powstanie zakonów żebraczych, zwłaszcza franciszkanów i dominikanów, było ściśle związane z powstaniem niebezpiecznych dla Kościoła ruchów heretyckich, jak waldensi i katarzy.

Od Śluzy Katedralnej do powstania ICHOT

Dziś po raz kolejny mam przyjemność zaprezentować Czytelnikom artykuł autorstwa Agnieszki Wiśniewskiej. Tekst poświęcony został historii Śluzy Katedralnej, pozostałości po pruskich fortyfikacjach Ostrowa Tumskiego. Zapraszam serdecznie.

J

uż wkrótce nastąpi otwarcie Interaktywnego Centrum Historii Ostrowa Tumskiego Bramy Poznania. Będzie to nowoczesne muzeum, którego część stanowić będą pozostałości dawnej Śluzy Katedralna. Pora opowiedzieć o jej historii.

Twierdza Poligonalna powstawała w Poznaniu w latach 1828 – 1869. Zbudowanie licznych fortyfikacji i umocnień miało wielki wpływ na rozwój miasta. Głównym elementem Twierdzy był duży fort umiejscowiony na Wzgórzu Winiarskim ( stąd nazwa Fort Winiary ), zwanym

W domu i w kamienicy, czyli jak mieszkali poznaniacy w XIX stuleciu

A

ż trudno uwierzyć, jak wielki skok cywilizacyjny wykonał Poznań w ciągu XIX wieku. Od zaniedbanego miasta, w którym dominowały niewielkie domy z kurnikami i chlewikami, do europejskiej metropolii z okazałymi kamienicami czynszowymi i willami.

Na początku XIX stulecia większość budynków mieszkalnych w Poznaniu, to niewielkie parterowe domy, zwrócone szczytem do ulicy, często drewniane, kryte gontem i strzechą. Domy te zamieszkiwała z reguły jedna rodzina. Część izb przeznaczona była na warsztat i sklepik, a wraz z rodziną właściciela, mieszkali tam też czeladnicy pracujący w warsztacie. Na tyłach

Od osady Stelmachy do placu Wiosny Ludów

P

lac Piotra, Świętokrzyski i Hoovera, to nazwy, jakie kolejno nosił obecny plac Wiosny Ludów. Niegdyś była tu ruchliwa osada, leżąca przed bramą Wrocławską, zwana Stelmachy z nieistniejącym już kościołem i szpitalem Świętego Krzyża, później reprezentacyjny plac z ewangelickim kościołem Św. Piotra. Dziś, po zniszczeniach wojennych z 1945 roku, plac ten nie przypomina już w niczym tego dawnego i pięknego miejsca.

Wehikuł czasu, czyli jak się żyło w Poznaniu 600 lat temu, część 2

K

ontynuujemy naszą wędrówkę po Poznaniu A.D. 1414.

Po rozmowie z biskupem Wyszem, kupcem Mikołajem Strosbergiem i jego córką Agnieszką, udałem się do gospody „Pod Złotym Jeleniem” przy ulicy, która dzisiaj nazywa się Świętosławska, a wówczas nosiła miano Koziej. Zarówno piwo, jak i potrawy, które tam zjadłem, zupełnie odbiegały od tego, do czego przywykłem, a samo pomieszczenie było brudne, ciemne i zadymione, ale w końcu to początek XV wieku, więc nie ma co narzekać. Zjadłem sporo kawałek wieprzowiny, przyprawionej głównie ziołami z kaszą i grochem, a do tego piwo, które mało przypominało te, które pijemy w naszych czasach. Nie przypadło mi prawdę mówiąc do gustu. W gospodzie poznałem czeladnika szewskiego Tomasza, liczącego sobie 21 lat. Poprosiłem go w krótką rozmowę, a w zamian postawiłem mu piwo.

Wehikuł czasu, czyli jak żyło się w Poznaniu 600 lat temu, część 1

W

yobraźmy sobie, że wynaleziono wehikuł czasu. Podróże w czasie - marzenia całych pokoleń uczonych, pisarzy i różnej maści fantastów, spełniło się. Postanowiłem zatem wsiąść do tego pojazdu i przenieść się do Poznania w roku 1414, czyli równo sześćset lat temu. Oto relacja z tej podróży.

Interesuje mnie przede wszystkim życie mieszkańców ówczesnego Poznania i dlatego postanowiłem porozmawiać z przedstawicielami wszystkich warstw społecznych późnośredniowiecznego grodu Przemysła. Piętnastowieczni poznaniacy opowiedzieli mi o swoim życiu, zajęciach, planach na przyszłość, nadziejach, lękach i wszystkim, czym żyją.

Dwa stare forty. Jedna historia, wspólna przyszłość?

To już kolejny artykuł napisany przez Agnieszkę Wiśniewską. Agnieszka zaprasza nas dziś do zapoznania się z historią dwóch fortów, należących do dawnej Twierdzy Poznań: VIa i V. Zapraszam do lektury. 

T

en artykuł należy do bardziej osobistych. Po części jest to związane z tematyką moich zainteresowań. Północne rejony Poznania są mi szczególnie bliskie, gdyż tu się wychowałam, chodziłam do szkoły podstawowej i spędziłam większą część życia. Opisywane miejsca swoim zwyczajem odwiedziłam. Forty IVa i V są interesujące i przyciągają ze względu na swój obecny wygląd a ich wojenne losy i tragiczny koniec walk na Pododcinku „Północ” sprawiają, że ich historia staje się mroczna a zarazem fascynująca.